Nga keq pozicionimi te retinimi i kaninit: diagnoza dhe parashikimi për eruptimin

Anna Maria Melica

Pas molarëve të tretë inferiorë, kanini i retinuar është elementi më i prekur nga anomalitë e eruptimitj dhe të pozicionimit të tij. Zbulimi i një dhëmbi të pozicionuar keq ose të retinuar mund të vërehet nga stomatologu gjatë një vizite normale kontrolli. Me termin i zhvendosur ose i pozicionuar keq nënkuptojmë një pozicion anormal dhe të pafavorshëm të kaninit të dalluar në një fazë "të parakohshme" zhvillimi, mbetja e tij brenda gingivës paraqet shumë herë një pasojë të zhvendosjes së elementit të padiagnostikuar më parë.

Zakonisht mund të dallohen dy situata të ndryshme klinike: keq pozicionimi dhe retinimi i tij në nofull.
• Keqpozicionimi identifikon një pozicion anormal të kaninit në brendësi të kockës së nofullës, përpara kohës që është parashikuar normalisht për eruptimin e tij.
• Ndërsa retinimi i tij është karakteristikë e një elementi që gjendet në brendësi të grupit të kockave me një majë të rrënjës së mbyllur, përveç kohës fiziologjike që pritet për shfaqjen e tij në nofull.
Analiza e kujdesshme e diagnozës së çrregullimeve luan rol kryesor në lejimin e programimeve dhe planifikimin e një trajtimi të duhur interceptiv. Në fakt vlerësimi i munguar dhe jo i saktë i një kanini që ka mundësi për retinim në nofull shpesh mund të përcaktojë keq pozicionime të rënda që për të rifituar elementin në nofull, kanë nevojë për aplikimin e mekanikave ortodontike komplekse dhe invazive në mënyrë biologjike, duke rritur shpenzimet e terapisë dhe duke zgjatur kohën e trajtimit.
Njohja efikase dhe ndërprerja e keq pozicionimit të kaninit kërkojnë megjithatë një diagnozë fillestare tashmë përreth moshës 8 vjeçare, që të kryhet në mënyrë ekskluzive nëpërmjet hetimeve radiografike që lejojnë të shikohet pozicioni intrakockor i elementit. Studime të ndryshme në fakt kanë identifikuar se cilët tregues radiografik, tregues të animit dhe vendosjes së majës së kaninit të përhershëm që nuk ka eruptuar ende (pozicioni i bashkësisë së qelizave të kaninit) lidhen me rrënjën e incizivit anësor që ka eruptuar, siç kemi parë në pamjet orthopanoramic (OPT) tek dhëmbët e ndryshëm të vonuar (10-13 vjeç). Megjithatë këto faktorë radiografikë mund të përdoren për një vlerësim diagnostikues të zhvendosjes intrakockore vetëm pas moshës 10-11 vjeçare dhe në një fazë që mund të përcaktohet "në mënyrë relative" të hershme.

Rëndësia e diagnozës së hershme lidhet me pozicionin ektopik të kaninit tashmë të pranishëm rreth moshës 6 vjeçare.
Tek individët që paraqesin një keq pozicionim të dukshëm intrakockor të kaninit, nëse një trajtim ortodontik nuk është marrë në momentin e duhur mund të fillojnë pasoja të tjera si përthithja e rrënjëve të elementeve të përhershëm, formime të cisteve ose përkeqësimi i vetë keq pozicionimit që përfshihet në retinim. Një ngjarje e tillë kërkon një punë komplekse, një menaxhim interdisiplinor me një rritje të kostove të terapisë, të kohëzgjatjes së trajtimit dhe të rrezikut të shfaqjes së efekteve të tjera të padëshirueshme.
Procedurat e terapisë interceptive janë në fakt në gjendje të reduktojnë incidencën e retinimit të kaninëve:
• duke shmangur nevojën e një trajtimi aktiv te pacientët me një okluzion të pranueshëm;
• duke reduktuar nevojën e një trajtimi të kombinuar ortodontiko-kirurgjikal për shërimin dhe shtrirjen e kaninit në nofull.

Përveç ekzaminimit klinik është e rëndësishme që të bazohemi te të gjitha mjetet diagnostikuese radiografike të dobishme për identifikimin dhe njohjen e një anomalie të tillë, orthopanoramic, si testim bazë, lejon të monitorohet procesi i eruptimit të kaninit dhe mundësisht të diagnostikohet keq pozicionimi. Në bazë të një analize të kujdesshme bibliografike janë përshkruar të gjitha metodikat e trajtimit të propozuara nga literatura dhe vlerësohet vlefshmëria shkencore e çdo opsioni. Duke marrë parasysh mundësitë terapeutike të propozuara dhe të përshkruara në literaturë dhe tek eksperienca jonë klinike sot sugjerojmë një qasje interceptive të kombinuar ortopediko - kirurgjikale në mënyrë ortodontike. Në bazë të kësaj është një fazë e kujdesshme diagnostikuese e bërë e mundur falë njohjes së kohëve të shkëmbimit të elementeve dentarë, me njohjen e parakohshme të vetë keq pozicionimit dhe të aftësisë së leximit të ekzaminimeve diagnostikuese. Ky protokoll, në prani të treguesve klinikë të përshtatshëm, parashikon:
• një fazë të parë të zgjerimit ortopedik të nofullës së sipërme, edhe në moshë të vogël (7-9 vjeç), në gjendje për të menaxhuar hapësirën intrakockore të kaninit të përherhshëm;
• shoqërimin e heqjes së kaninit dhe të molarit të parë të qumështit për të promovuar heqjen e paramolarit të parë dhe për të nxitur korrigjimin e pozicionit intrakockor të kaninit të përhershëm gjatë eruptimit;
• faza e dytë ortodontike e hapjes së hapësirave në sektorët e pasmë për të nxitur dhe përmirësuar pozicionin e kaninit duke nxitur pozicionimin vertikal.
Momenti kur është e mundur të bëhet një diagnozë e parakohshme mund të jetë rreth moshës 7 vjeçare. OPT-ja lejon që të shihen dhe të njihen shenjat e para klinike por edhe radiografike tashmë tejet të lidhura me keq pozicionimin e kaninit. Hetimet radiografike të përsëritura në intervale prej 12 muajsh duhet të ndihmojnë objektivin me qëllim që të kryhet një monitorim i kujdesshëm i elementeve që po eruptohen, me vëmendje të veçantë te kaninët. Objektivi kryesor i diagnozës së parakohshme është ai që të bllokojë dhe të normalizojë mospërputhjet skeletike, të zhvillojë një përmasë të përshtatshme të harkadës dentare për të favorizuar daljen e saktë të dhëmbëve të përhershëm dhe të përmirësojë funksionin okluzal.
Protokollet e propozuar si terapia e hershme më e përhapur kufizohen ende te heqja e kaninit të qumështit në nofullën e sipërme dhe te monitorimi radiografik, i kryer çdo gjatë muaj, në pritje të eruptimit të kaninit të përhershëm. Planifikimi i një trajtimi efikas ofron mundësinë për të zgjidhur keq pozicionimin e kaninit duke zgjedhur, në momentin e duhur, metodikën terapeutike më të përshtatshme për përpunimin e mënyrës së ekstraksionit të kaninit të zhvendosur.

Nën kujdesin e : Anna Maria Melica, Koordinatore Shkencore e "Dental Cadmos"

Përktheu: Valbona Spahia