Logjistika e instrumenteve për të përmirësuar cilësinë e shërbimeve stomatologjike dhe për të reduktuar riskun e infeksioneve

dr. Mikael Zimmerman, DDS, PhD, profesor i asociuar

Barrierat dhe pacientët e brishtë në duart e mjekut
Kaviteti oral është një organ unik, me një përbërje komplekse të grupeve të ndryshme të mikroorganizmave, që inkorporohen në materialin organik, i cili formon biofilmin mikrobial sidomos në sipërfaqet dentare. Në kavitetin oral gjenden 500-700 specie mikrobiale që korrespondojnë me 20% të pothuajse 4000 varianteve të ndryshme gjenetike të mikroorganizmave që mund të zbulohen me metoda biologjike molekulare. Një kavitet oral i shëndetshëm kontribuon në faktin që flora bakteriale të mos shkaktojë dëmtime të rëndësishme. Sistemi është në ekuilibër dhe mikroorganizma të ndryshëm jetojnë në harmoni me mjedisin përsa kohë që ekologjia e kavitetit oral ruhet falë ndërveprimit të variablave si faktorët salivarë, gjendja e mukozave dhe dhëmbëve, dieta, etj. Kur ekologjia ndërpritet fillojnë patologjitë: kariesi i dhëmbëve permanentë është infeksioni oportunist më i zakonshëm në botë (Kassebaum NJ et al. 2015).
Barrierat biologjike të trupit nën lëkurën e paprekur, mukozat dhe smaltin dentar janë të brishta dhe formojnë linjën e parë të mbrojtjes së sistemit imunitar. Në të gjitha aktivitetet që përfshijnë ose penetrojnë në barrierat mbrojtëse të organizmit tonë është me rëndësi thelbësore që të ndiqen protokollet e përshtatshëm të higjienës bazë dhe të kontrollit të infeksioneve me qëllim që të minimizohen risqet e pranisë së mikroorganizmave të ndryshëm, duke ndjekur me saktësi masat e dekontaminimit, pastrimit, dezinfektimit, sterilizimit dhe paketimit të instrumenteve mjekësore.

Fantashkenca dhe patologjitë multiple
Kurat stomatologjike zënë një hapësirë nga kontrollet e thjeshta të shëndetit oral, te profilaksia, rikonstruksionet rastësore dhe deri te trajtimet invazive të avancuara. Është e nevojshme që të vlerësohen risqet e komplikacioneve si edhe gjendja e shëndetit dhe ndjeshmëria ndaj infeksioneve të pacientit në momentin e ndërhyrjes.
Me zgjerimin e pritshmërive të jetës shtohet edhe numri i pacientëve me moshë më të madhe që janë të prekur nga patologjitë multiple dhe janë pra më të ndjeshëm ndaj infeksioneve. Prandaj është bërë gjithmonë e më shumë e rëndësishme që të observohet një higjienë e mirë bazë dhe të ndiqen rregulla të sakta për kontrollin e infeksioneve.
Zhvillimi i pajisjeve mjekësore më të avancuara lejon sot që grupet e pacientëve më të brishtë t'i nënshtrohen trajtimeve që një dekadë më parë i kishim konsideruar si fantashkencë. Kjo implikon nevojën e një përmirësimi të vazhdueshëm të cilësisë për të monitoruar dhe vlerësuar proceset dhe rezultatet.

Krijoni diçka "pothuajse sterile"
Praktika e ndërhyrjeve në kushte steriliteti në kavitetin oral, organi më i pisët dhe i kontaminuar i trupit, është në thelb e pamundur. Personeli mjekësor në fakt duhet të sforcohet që të punojë në mënyrë kirurgjikale sa më pastër të jetë e mundur në një zonë të kontaminuar (clean contaminated surgery). Kjo nënkupton që nuk shtohet asgjë në zonën operative as nga mikroflora e pacientit as nga jashtë. Trajtimet endodontike për shembull synojnë që të krijojnë nëpërmjet pastrimit mekanik të një kanali radikolar të infektuar me ind pulpar nekrotik, një mjedis sa më steril të jetë e mundur në të njëjtin kanal, diçka praktikisht e pamundur nga pikëpamja klinike.
Një siguri e lartë e pacientit dhe masat e përshtatshme të kontrollit të higjienës dhe infeksioneve kanë një qëllim për të parandaluar të gjitha situatat në të cilat duhen përdorur antibiotikët ose barnat e tjera antimikrobiale. Kjo bëhet për të mbajtur zhvillimin e mëtejshëm të rezistencës ndaj antibiotikëve, kërkimit global më të rëndë për zhvillimin tonë dhe mirëqenien në të ardhmen.

Higjiena dhe mbrojtja nga infeksionet fillojnë me një logjistikë të mirë
Sipas natyrës dhe kryerjes së shërbimeve stomatologjike, instrumentet apo artikujt e përdorur mund të sjellin një risk më të madh ose më të vogël të përhapjes së infeksioneve. Kushti paraprak bazë për një higjienë optimale dhe një parandalim të përshtatshëm të infeksioneve në klinikën dentare është logjistika dhe kujdesi për instrumentet. Logjistika, pra fluksi i instrumenteve dhe artikujve, presupozon zgjedhjen e një numri të paracaktuar të instrumenteve dhe artikujve bazë në trajtim, instrumente që janë mbajtur mirë dhe kanë cilësi të lartë, të gjithë këta faktorë kyçë edhe për ekonominë dhe eficiencën e klinikës (fig. 1).

Fig. 1 Logjistika bazohet në nevojën klinike për instrumente dhe artikuj. Me cilën frekuencë janë të nevojshëm artikujt sterilë? Cilët instrumentëdhe materiale konsumi duhen për të menaxhuar trajtimet e emergjencës të paplanifikuar dhe të paparashikuar? Çfarë duhet të përgatitet? Cilat trajtime kryhen me sasinë e materialeve dhe instrumenteve që janë në qarkullim në klinikë?

Në klinikën dentare ende është e zakonshme që të ruhen instrumentet në çdo sallë ku ka unit dentar me qëllim që t'i kemi gjithmonë në dispozicion instrumentet e nevojshëm për çdo trajtim në çdo moment dhe të jemi të përgatitur për çdo të papritur. Disavantazhi është që klinika do të ketë depo në të gjitha sallat ku ka unit dentar plus depos së përgjithshme. Por të kesh më shumë depo nënkupton një numër instrumentesh të tepërta në qarkullim, jo sepse janë të nevojshme por sepse është e vështirë të kesh një vizion të përbashkët. Pas një sasie të tepërt instrumentesh dhe artikujsh në brendësi të sallës së trajtimit fshihet zakonisht planifikimi i keq i ndërhyrjeve.

Instrumentet e tepërt janë kosto në kohë, para, cilësi dhe hapësirë
Një hap i parë për të përmirësuar logjistikën është reduktimi në minimum i numrit të artikujve në brendësi të sallave me unit dentar. Kur zonat e magazinimit janë të shumta është e vështirë që të kesh një vizion të përbashkët mbi sasinë e artikujve dhe instrumenteve ekzistues. Instrumentet përbëjnë një pjesë të madhe të inventarit të klinikës, implikojnë investime të konsiderueshme dhe kosto të vazhdueshme mirëmbajtjeje. Realizimi në menaxhimin e instrumenteve sjell kursime ekonomike por edhe kohore. Të kesh shumë instrumente në kushte jo optimale ndikon negativisht në cilësinë e kurave që ofrohen, të cilat nuk mund të kryhen me rezultate të kënaqshme dhe në mënyrë të sigurt as për pacientët as për personelin (fig. 2).

Fig. 2 Kërkimi i instrumenteve dhe materialeve jashtë zonës operative indikon një planifikim të keq. Të paktën një herë në vit këshillohet që të rishikohen instrumentet dhe materialet e konsumit që përdoren. Nevoja efektive mund të vlerësohet duke regjistruar se cilat instrumente të paketuara qarkullojnë në zonën e sterilizimit për një periudhë kohe të caktuar (ditë, javë, muaj) dhe cilat instrumente në setin standard nuk përdoren kur tabakaja e instrumenteve duhet të riprocesohet. Zëvendësoni dhe hidhni edhe instrumentet e përdorura dhe ata që kanë humbur mprehtësinë.

Një logjistikë e mirë lehtëson procesin e punës
Një sistem tabakash që funksionon mirë me aksesorë praktikë dhe rutinë higjienike të mirëpërcaktuar lehtëson fluksin e materialit nga salla ku është uniti dentar në zonën e sterilizimit e deri në magazinim. Me një sistem të studiuar mirë është e mundur që të menaxhojmë tabakanë, aksesorët dhe instrumentet si një njësi e vetme gjatë procesit të punës dhe të krijojmë grupe të ndryshme standarde në bazë të nevojave të klinikës, si për shembull një seti për kontrollin, higjienën, konservativën, endodoncinë dhe kirurgjinë (fig. 3).

Fig. 3 Faktori 1.5 zakonisht ofron një margo sigurie të përshtatshëm në llogaritjen e numrit të tabakave (seti i instrumenteve) të nevojshme. Përkufizimi i numrit të pacientëve që parashikohen për trajtim sipas njësisë së kohës dhe kohët e qarkullimit të artikujve në klinikë, pra frekuenca me të cilën riciklohen nëpërmjet procesit të dekontaminimit, dezinfektimit dhe sterilizimit. Nëse trajtohen 20 pacientët në ditë dhe setet e instrumenteve riprocesohen nëpërmjet zonës sterile një herë në ditë gjatë orarit të punës, nevoja për sete instrumentesh llogaritet 1,5 x 20, pra të paktën 30. Ky numër përshtatet me llojet e trajtimeve që janë kryer dhe kohët e sterilizimit.

Një zonë e përbashkët magazinimi
Një sistem tabakash i paracaktuar lehtëson lëvizjen e materialit. Për këtë arsye është e nevojshme që të kemi një hapësirë në qendër të klinikë ku të vendosim instrumentet, materialet e konsumit dhe objektet e tjera të nevojshme. Kjo hapësirë arredohet me dollapë dhe sirtarë të sistemuar mirë, pra sipërfaqe që lehtësojnë fluksin e vazhdueshëm të tabakave me instrumente dhe artikuj të nevojshëm për secilin trajtim specifik.

Risqet e reduktuara për personelin dhe pacientët
Një menaxhim i mirë i instrumenteve minimizon riskun për plagë nga shpimet apo prerjet duke lehtësuar inspektimin e instrumenteve. Logjistika e instrumenteve përfshin edhe një rishikim periodik të tyre dhe të planeve të veprimit se kur, si dhe përse duhen zëvendësuar. Konsumimi i tyre pengon përdorimin e instrumenteve në mënyrë të sigurt. Instrumentet jo të mprehta nënkuptojnë kohë më të gjata pune dhe rezultate më të dobët. Të punosh me freza të veshura, për shembull, zgjat kohën e përgatitjes së kavitetit dhe në të njëjtën kohë shkakton tërheqjen pra shton gjenerimin e nxehtësisë me riskun e ndikimit negativisht në pulpën e dhëmbit.

Ka mungesa të evidencave shkencore në fushën stomatologjike, por ekzistojnë të dhëna të qarta mbi përfitimet
Për fat të keq ka pak publikime shkencore mbi përfitimet nga përdorimi i sistemeve të tabakave dentare, por gjithçka lë hapësirë për të presupozuar një potencial të mundshëm kursimi ekonomik dhe në pjesën e punës (Guggenheim B. et al., 2004). Studime të shumta që janë kryer në kirurgjinë e përgjithshme dhe në atë të specializuar tregojnë një lidhje ndërmjet sterilizimit të papërshtatshëm të instrumenteve (dekontaminimi dhe sterilizimi) dhe infeksioneve post-operative të plagëve, duke zbuluar diferenca të rëndësishme të procedurave të përshkruara dhe të ndjekura (Forrester JA et al., 2018). Materiali biologjik i tharë është i vështirë që të hiqet (Costa DM et al., 2017). Praktika e procedurave të gabuara të sterilizimit të instrumenteve është në origjinën e dëmtimeve të kushtueshme nga korrozioni (Porteus J et al., 2011).
Dekontaminimi duhet të bëhet sa më shpejt të jetë e mundur (Rutala WA et al., 2016). Sasia e baktereve shtohet me kalimin e kohës nëse instrumentet lihen të thahen pa u pastruar më parë (dekontaminuar)(Percin D et al., 2015). Termodezinfektuesi ka treguar se është shumë efikas në heqjen e mikroorganizmave (>7log10, pra faktori mbi 10 milionë) nga instrumentet e pista, qofshin baktere vegjetative qofshin ato që formojnë spore (Rutala WA et al., 2014; Smith A et al., 2014). Është treguar edhe që tabakat për instrumentet sterile të paketuara lejojnë një mbrojtje më të madhe kundër mikroorganizmave pushtues në krahasim me kutitë pa vrima (Shaffer HL et al., 2015) (fig. 4).

Fig. 4 Limat dhe frezat duhet të konsiderohen njëpërdorimshme dhe të eliminohen pas çdo pacienti. Janë të vështira që të pastrohen dhe procesi i sterilizimit ndikon në karakteristikat mekanike të materialit dhe dëmton rezistencën. Limat dhe frezat konsumohen pas përdorimit të përsëritur dhe pastrimi i tyre, dezinfektimi dhe sterilizimi kërkon një kohë jo proporcionale. Menaxhimi i tyre sjell riskun e shpimeve dhe plagëve nga prerjet për personelin. Analiza kosto-përfitim është qartazi në favor të limave njëpërdorimshme. Sistemet e tabakave me mbështjetje të thjeshta për frezat dhe limat endokanalare lehtësojnë manipulimin në mënyrë të sigurt.

Sistemet e tabakave reduktojnë komplikacionet
Është provuar që një sistem i optimizuar i tabakave redukton kostot, shton eficiencën dhe përmirëson rezultatet (Avansino JR, 2013; Dyas AR et al., 2018; Farrelly JS et al., 2017; Guzman MJ et al., 2015). Mungesa e instrumenteve të duhura është zbuluar si shkak i vonesave dhe stresit në sallën operative duke shtuar riskun e komplikacioneve për pacientët (Guédon AC et al., 2016). Në kirurgjinë ortopedike, është demostruar se çdo shtim me 20 minuta i procedurave kirurgjikale shton me 25% riskun e infeksioneve post-operative (Wang Q et al., 2019) (fig. 5).

Fig. 5 Tabakaja e përgatitjes me zgarën për frezat. Cila është diferenca në kostot totale ndëmjet frezave njëpërdorimshme dhe atyre shumëpërdorimshme? Është më e shpejtë të rregullosh një dhëmb me njërën frezë apo me tjetrën? Cila shkakton më pak efekte anësore dhe redukton nevojën e vizitave të dyta, ankesave dhe ritrajtimeve? Dhe në brendësi të klinikës: përse mund të përdoret koha që personeli kalon në riprocesimin e materialeve dhe cilat janë përfitimet për pacientin? Dhe e fundit, por jo më pak e rëndësishme, çfarë impresioni lë te pacienti një tabaka e pastruar dhe e mirë organizuar me frezat e reja që janë posaçërisht për të?

Sterile nuk do të thotë "e pastër dhe e sigurt"
Pastrimi mekanik është një kusht paraprak për të arritur sterilitetin; bakteret formojnë biofilmin dhe e bëjnë të vështirë pastrimin, dezinfektimin dhe sterilizimin. Nëse artikujt nuk pastrohen mirë nuk sterilizohen. Sterile nuk nënkupton "e pastër dhe e sigurt"! Një metodologji dekontaminimi e gabuar për më tepër rrezikon që të shkatërrojë instrumentet e kushtueshme dhe ata të cilësisë së lartë. Biofilmi (ngarkesa biologjike) formon një mbrojtje për mikroorganizmat që i bën ata më pak të ndjeshëm ndaj procesit të dezinfektimit dhe sterilizimit dhe/ose për produktet e përdorura kimike (fig. 6, 7).

Fig. 6 Imazhi tregon një limë endokanalare të re të marrë nga fabrika dhe të papërdorur.

Fig. 7 Imazhi tregon një limë që është përdorur dhe sterilizuar por nuk është pastruar.

Parandalimi i korrozionit
Pastrimi dhe dezinfektimi i instrumenteve kryhen në kohën më të shkurtër të mundshme pas përdorimit. Sapo të thahet, materiali biologjik është shumë më i vështirë për t'u hequr. Gjaku është korroziv për shkak të përmbajtjes së hekurit, oksigjenit dhe klorurit të natriumit dhe shkatërron sipërfaqen metalike të instrumentit.
Likidet e trupit përmbajnë disa lloje kripërash, elektrolitesh, proteinadh dhe yndyrnash. Përqendrimi i kripërave të ndryshme në instrumente dhe në artikujt e përdorur për shembull, në procedurat kirurgjikale shtohet pak nga pak ndërkohë që ngarkesa biologjike thahet, kjo e bën më të vështirë heqjen e tyre dhe përshpejton korrozionin.
Çeliku i paoksidueshëm mbrohet nga një film pasiv që formohet në sipërfaqen e instrumentit nëpërmjet një reaksioni kimik me oksigjenin në ajër, një proces oksidimi. Shtresa pasive mbron instrumentet nga korrozioni.
Pajisjet mjekësore janë realizuar përgjithësisht në çelik të paoksidueshëm me cilësi të lartë për të parandaluar sa më shumë të jetë e mundur adezionin e ngarkesës biologjike dhe të biofilmit mirkobial.
Pastrimi do të kryhet duke përdorur metodat dhe materialet që nuk përkeqësojnë sipërfaqet e artikujve që i nënshtrohen procesit të sterilizimit. Procedura të tjera pastrimi, dezinfektimi dhe sterilizimi të papërshtatshme do të shkatërronin shtresën mbrojtëse dhe do të shtonin ndjeshmërinë ndaj korrozionit të instrumentit. Përdorimi i pastruesve shumë acidë ose bazikë dhe instrumenteve abrazivë të pastrimit reagojnë duke krijuar sipërfaqe poroze dhe pritëse për ngarkesën bakteriale dhe biofilmin mikrobial (fig. 8).

Fig. 8 Tabakaja me instrumente e profilaksisë dentare. Këto instrumente janë pajisur me tehe të mprehta. Pisllëku dhe kontaminimi, manipulimi i papërshtatshëm dhe substancat kimike të gabuara mund të përcaktojnë korrozionin. Maja e gërryer e një scaler-i rrezikon dëmtimin e sipërfaqeve të rrënjës në vend që t'i pastrojë ato. Një sistem i organizuar i tabakave lehtëson menaxhimin më të shpejtë të instrumenteve nëpërmjet zonës sterile dhe kontribuon pra në mënyrë indirekte në mirëqenien e pacientit dhe në përfundimin me sukses të trajtimit.

Zgjerimi i cilësisë dhe kohëzgjatjes së instrumentit
Pastrimi mekanik është faza e parë dhe më e rëndësishme e të gjitha proceseve të pastrimit, dezinfektimit dhe sterilizimit. Shpëlarja e instrumenteve me ujë të rrjedhshëm ose pastrimi me ujë dhe produkte kimike është një dekontaminim që i bën instrumentet dhe aksesorët më të sigurt për personelin dhe një kusht paraprak për suksesin e trajtimeve stomatologjike. Numri i mikroorganizmave të kontaminuar është i rëndësishëm; sa më i vogël është numri i mikroorganizmave gjatë sterilizimit ose dezinfektimit aq më e madhe është siguria e procesit të inaktivizimit.
Pastrimi apo sterilizimi i shpeshtë ka një efekt minimal tek instrumentet. Faktori përcaktues është në fakt konsumimi dhe dëmimet e shkaktuara nga përdorimi i përsëritur. Në vijim po ju paraqesim disa këshilla për të zgjatur kohën e përdorimit të instrumentit (fig. 9):
- preferoni proceset e pastrimit automatik. Pastrimi manual duhet të limitohet në situata dhe raste kur metodat e pastrimit automatik janë të papërshtatshme ose të padisponueshme;
- shpëlani me kujdes, pastroni ose hiqni mbetjet e produkteve biologjike dhe/ose kimike menjëherë pas përdorimit ose vazhdimisht në rastin e trajtimeve të gjata;
- përdorni detergjentë dhe dezinfektantë të rekomanduar nga prodhuesi (me përmbajtje të ulët alkaline dhe të përshtatshëm për pajisjet mjekësore);
- ndiqni nstruksionet e prodhuesit në lidhje me dozimin, kohëzgjatjen e trajtimit të dezinfektimit dhe të pajisjeve mjekësore;
- mos përdorni furça të forta, furça në çelik ose detergjentë abrazivë;
- mos i lini kurrë instrumentet në një solucion me detergjentë ose dezinfektues për një periudhë më të gjatë sesa ajo që specifikohet;
- shpëlani dhe thani se kujdes instrumentet. Përdorni termodezinfektantët e pajisur me programe për tharje përfundimtare;
- ndiqni instruksionet e pastrimit dhe sterilizimit të prodhuesit;
- kryeni verifikimin periodik të termodezinfektuesit dhe të autoklavave.

Fig. 9 Proceset e verifikuara në termodezinfektues homologë me normën UE EN 15883 janë metoda më e sigurtë dhe më efikase për pastrimin dhe dezinfektimin e instrumenteve dhe artikujve. Nëse instrumentet nuk janë pastruar në mënyrën e duhur, sterilizimi nuk do të jetë efikas. Sistemet e tabakave lehtësojnë sterilizimin dhe shtojnë sigurinë për personelin.

Konkluzione
Zgjajtja e kohës së përdorimit të instrumenteve stomatologjike është e rëndësishme për arsye ekonomike, ekologjike, për të garantuar sigurinë e pacientit dhe të profesionistit dhe natyrisht për të arritur rezultatet më të mira të mundshme. Një sistem i studiuar mirë i tabakave është hapi i parë dhe një kusht paraprak i rëndësishëm për një higjienë optimale dhe për kontrollin e infeksioneve në klinikën dentare.

Përktheu: Valbona Spahia

Për të votuar duhet të vendosni kredencialet tuaja në Medikey

Interesant ( 33 votim / mesatar 3 )