Dekontaminimi i maskave N95: a ekzistojnë mënyra vërtetë efikase?

Në një rishikim të disponueshëm online në Journal of Dentistry në nëntor 2020, autorët kanë dashur të hetojnë mënyrat e ndryshme të propozuara nga literatura dhe efikasitetin e dekontaminimit të maskave N95 nga koronavirusi.
Në këtë periudhë pandemie nga Covid-19 flitet shumë për maskat dhe se cilat prej tyre mund të jetë më efikase për mbrojtjen nga infektimi. Ndërmjet maskave të ndryshme në treg (kirurgjikale, FFP2, FFP3, etj.) renditen edhe ato N95, specifikisht të rekomanduara kur kryhen procedura me gjenerim aerosoli.
Këto maska paraqesin një puthitje hermetike kur vendosen dhe personi që e mban nuk thith ajrin përreth të pafiltruar. Ato janë në gjendje që të filtrojnë më shumë se 95% të pjesëzave të ndotura në ajër për shkak të një ngarkese elektrostatike më të lartë (që bllokon pjesëzat) dhe janë shumë të këshillueshme për të reduktuar riskun e përhapjes së SARS-CoV-2.
Maskat janë krijuar me qëllim njëpërdorimësh dhe në bazë të instruksioneve të prodhuesit, janë të ndjeshme ndaj nxehtësisë dhe nuk janë projektuar që të sterilizohen, megjithatë për shkak të kostove të larta të tyre dhe disponibilitetit të limituar këtë periudhë, mund të përshtaten disa metoda që mund të klasifikohen në:
- trajtim kimik;
- trajtim fizik;
- trajtim nëpërmjet nxehtësisë së thatë;
- trajtim nëpërmjet nxehtësisë me lagështi.

Këto trajtime duhet të përmbushin kriteret specifike si: eliminimi i agjentëve patogjenë të dëmshëm, dëmtimi minimal i strukturës së maskës, toksicitet i ulët dhe kostot.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës
Në një rishikim të disponueshëm online në Journal of Dentistry në nëntor 2020, autorët kanë dashur të hetojnë metodat e ndryshme të propozuara në literaturë dhe efikasitetin e dekontaminimit të maskave N95 nga koronavirusi (SARS-CoV-2).
Autorët kanë seleksionuar të gjitha studimet përkatëse në gjuhë angleze, duke përdorur platformat PubMed, Scopus dhe Preprint (bioRxiv dhe medRxiv), sipas një strategjie kërkimi të vendosur më parë. Është kryer një analizë përshkrueshme duke marrë në konsideratë projektimin e studimeve të përfshira.

Rezultate
Nga studimet e përfshira në rishikim është konstatuar që peroksidi i hidrogjenit të vaporizuar dhe rrezatimi ultravjollcë janë strategjitë më të cituara dhe më premtuese. Shtatë studime in vitro kanë demonstruar se peroksidi i hidrogjenit është efikas si metodë dekontaminimi të maskave N95 (dhe një rishikim ka treguar se peroksidi i hidrogjenit të vaporizuar ka një potencial të rëndësishëm për dekontaminimin e maskave N95).
Katër studime in vitro kanë treguar se ultravjollca C është efikase si metodë e dekontaminimit për N95. Dy studime kanë demonstruar se drita ultravjollcë është një nga metodat e dekontaminimit më premtuese.
Megjithatë, Tommey et al. (2020) kanë evidentuar shqetësimet mbi përdorimin e kësaj metode për shkak të penetrimit jo të plotë në shtresat më të thella të filtrit.
Por mungojnë provat dhe një konsensus relativ për metodën më të mirë të dekontaminimit për maskat N95.

Konkluzione
Nga të dhënat e këtij rishikimi, që duhet të konfirmohen me punime të tjera analoge, mund të dalim në konkluzionin se peroksidi i hidrogjenit të vaporizuar dhe rrezatimi me ultravjollcë paraqesin standardin aktual për dekontaminimin e maskave N95.
Por duhet pasur parasysh se studimet që lidhen me strategjitë e dekontaminimit të maskave N95 kundër SARS-CoV-2 janë të pakta, prandaj këto të dhëna duhen trajtuar me kujdes.

Implikime klinike
Në këtë periudhë delikate për shkak të pandemisë nga Covid-19, stomatologu mund të marrë në konsideratë peroksidin e hidrogjenit të vaporizuar dhe rrezatimin ultravjollcë si metoda premtuese për dekontaminimin e maskave N95, por me shumë kujdes.

Për më shumë informacione:
Toomey E, Conway Y, Burton C, Smith S, Smalle M et al. Extended use or re-use of single-use surgical masks and filtering facepiece respirators: a rapid evidence review, medRxiv 2020.
Sarkis-Onofre R, do Carmo Borges R, Demarco G, Dotto L, Schwendicke F, Demarco FF. Decontamination of N95 respirators against SARS-CoV-2: a scoping review. J Dentistry. Available online 13 November 2020, 103534. In Press, Journal Pre-proof.

Përktheu: Valbona Spahia