Shtohen rastet me parotit viral edhe në popullsitë e vaksinuara: roli i stomatologut

Nga Lara Figini

Përpara futjes së vaksinës, parotiti ishte sëmundja më e zakonshme e gjëndrave të pështymës dhe ishte globalisht një nga sëmundjet infektive më të pranishme te fëmijët. Pas futjes së vaksinës kundër parotitit në 1967, sëmundja u bë pothuajse inekzistente dhe verifikohet ekskluzivisht te pacientët e pavaksinuar.
Duke filluar nga fillimi i viteve 2000, parotiti ka filluar të rishfaqet edhe në popullsitë e vaksinuara dhe rastet vijojnë të rriten vitet e fundit.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës
Në një studim, të publikuar në Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology and Oral Radiology në tetor 2019, autorët prezantonin informacione mbi vatrat e ndryshme të sëmundjes, mbi viruset që e shkaktojnë, mbi simptomat dhe komorbitetin dhe japin rekomandime për menaxhimin e tij.

Parotiti shkaktohet përgjithësisht nga paramyxovirusi, edhe pse rrallë herë mund të shkaktohet dhe nga viruse të tjera. Simptomat paraqiten rreth 2-4 javë pas ekspozimit të parë ndaj virusit dhe janë të ngjashme me çrregullimet obstruktive të gjëndrave të pështymës, e shpesh ngatërrohen me këto të fundit.

Simptomat prodromike janë të ngjashme me ato të gripit, me temperaturë jo shumë të lartë, gjendje këputjeje, anoreksi dhe dhimbje koke. Fillimi i fryrjes së gjëndrës është përgjithësisht asimetrik, por avancon pas 1-2 ditësh duke përfshirë gjëndrën kontrolaterale në 75% të rasteve (ndërsa te parotiti obstruktiv fryrja është unilaterale).
Piku i dhimbjes dhe fryrjes verifikohet pas 2 ose 3 ditësh nga fillimi i parotitit dhe pacientët mund të paraqiten me temperaturë, tension të gjëndrës që lidhet me shkallën e edemës, trismus, edemën e papilës së Stensen dhe dhimbjen në gjëndrat e pështymës.

Rezultate
Parotiti aktualisht ka filluar të verifikohet edhe te popullsitë e vaksinuara. Edhe pse nuk jemi akoma në gjendje për ta pranuar se përse po verifikohen këto vatra, është konstatuar që prekin përgjithësisht personat brenda moshës 20 vjeç, dhe kjo sugjeron idenë që efekti i vaksinës fillon të bjerë pas 7-10 vjetësh nga administrimi.

Konkluzione
Nga të dhënat e nxjerra nga ky studim amerikan, që duhet të konfirmohen me punime të tjera analoge, mund të dalim në konkluzionin se duke filluar nga vitet 2000 parotiti viral ka filluar të paraqitet përsëri në shkallë të madhe edhe te popullsitë e vaksinuara dhe aktualisht vatrat vijojnë të rriten në numër.

Implikime klinike
Stomatologët duhet të jenë të ndërgjegjshëm për incidencën dhe prevalencën në rritje të parotitit viral, dhe të jenë në gjendje ta njohin dhe ta menaxhojnë në mënyrë të saktë duke sinjalizuar pacientët e prekur tek agjencitë shëndetësore shtetërore.

Rekomandimi primar është izolimi i individëve të infektuar, me masat e duhura, 5 ditë pas fillimit të simptomave klinike.

Për më shumë informacione:
Lau RK, Turner MD. Viral mumps: increasing occurrences in the vaccinated population. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2019 Oct;128(4):386-92.

Përktheu: Valbona Spahia