Çrregullimet muskuloskeletore te higjienistët dentarë

Çrregullimet muskuloskeletore (DMS) janë patologji profesionale që prekin klasa të ndryshme profesionistësh dhe përfaqësojnë një temë të rëndësishme për arsye të ndryshme, kryesisht mungesa në punë.

Mosbalancimi i tonit të muskujve, i cili është çelësi në DMS, shkakton tensione muskuloskeletore që ndryshojnë jo vetëm sferën fizike, por edhe atë psikologjike.

Faktorët që shkaktojnë DMS-të përfshijnë ngritjen e peshave, lëvizjet e përsëritura, qëndrimet e pasakta ose statike, dridhjet dhe rutinën intensive të punës. Këta faktorë rreziku biomekanikë, të kombinuar me stresin psikosocial, mendohet se kontribuojnë në zhvillimin dhe përparimin e DMS-vë.

Zakonisht zonat më të prekura janë: qafa, shpina dhe gjymtyrët e sipërme, megjithëse në disa raste të rralla mund të preken edhe gjymtyrët e poshtme.

Simptomat e DMS-ve përfshijnë: siklet, dhimbje, mpirje, ndjesi shpimi gjilpërash, djegie, ngurtësi dhe lodhje. Kurse shenjat e DMS-ve përfshijnë: zvogëlimin e gamës së lëvizjes dhe forcës së kapjes, humbjen e ndjeshmërisë dhe lëvizjen dhe koordinimin jo normal.

Dhimbja e shkaktuar nga DMS-të mund të ndodhë në qafë, shpatull, krah, kyç, duar, pjesën e sipërme dhe të poshtme të shpinës, ijët, gjunjët dhe këmbët. Dhimbja e shpinës në veçanti ka rezultuar të jetë një problem i madh shëndetësor për dentistët.

Sindroma e tunelit karpal (STC) është një nga DMS-të më të rënda të zakonshme te higjienistët dentarë dhe shkakton mpirje, ndjesi shpimi gjilpërash dhe dhimbje në duar ose kyçe (Mulimani, 2018).

Krahasuar me dentistët, higjienistët dentarë janë më të rrezikuar për të zhvilluar DMS në ekstremitetet e sipërme dhe në pjesën e poshtme të shpinës për shkak të trajtimeve të përsëritura të mbjelljes së rrënjëve gjatë orëve të gjata (Noh, 2013).

Studimet në literaturë kanë treguar se higjienistët dentarë kanë një prevalencë më të lartë të DMS-ve në kyçet e duarve dhe duar sesa dentistët (Moodley, 2018; Hayes, 2013).

DMS të tjera specifike që prekin higjienistët dentarë janë: sindroma e tensionit të qafës, sindroma e ngjeshjes së daljes së kraharorit, sindroma e pronatorit, tendoniti, epikondiliti anësor, tenosinoviti i De Quervain-it, artikulacioni metakarpal i osteoartritit dhe neuropatia e shkaktuar nga vibrimet.

Të gjitha sa më sipër çojnë në humbje të kohës së punës, ulje të performancës në punë, nevojën për analiza mjekësore dhe dalje të mundshme në pension të parakohshëm. Dhimbja e qafës është identifikuar në mënyrë specifike si një ankesë e zakonshme e higjienistëve dentarë, me një prevalencë të raportuar 12-mujore midis 54% dhe 69%.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një studim italian, të botuar në "International Journal of Dental Hygiene", autorët kanë vlerësuar prevalencën e çrregullimeve muskuloskeletore dhe rëndësinë e simptomave në një kampion higjenistësh dentarë.

Kampioni iu nënshtrua një pyetësori prej 20 pyetjesh, përmes rrjeteve sociale.
Variablat e marrë në konsideratë ishin: të dhënat personale, orët e sportit, zakonet e punës, vitet e aktivitetit profesional, numri i orëve të punës dhe numri i pacientëve në javë, prania ose mungesa e dhimbjes.

Të dhënat u vlerësuan duke përdorur softuerin standard të analizës statistikore dhe u krijua një bazë të dhënash në Excel. Për secilën prej tyre janë llogaritur statistika përshkruese të ndryshueshme.

Krahasimi i grupit u vlerësua me testin chi-square të homogjenitetit dhe testin e saktë të Fisher (p-vlera <0,05 si domethënëse).

Rezultatet

U morën në shqyrtim 468 pyetësorë nga 396 femra (85%) dhe 72 meshkuj (15%). Mosha mbizotëruese e të cilëve ishte 25-35 vjeç.

Nga të anketuarit në pyetësor, 91% e tyre raportuan se vuanin ose kishin vuajtur nga çrregullime muskuloskeletore me DMS.

Zonat më të rëndësishme të muskujve të prekura ishin: qafa (30.6%), shpatullat (25.0%) dhe rajoni lumbosakral (23.3%); pjesa e mbetur prej 21.1% kishte të bënte me rajone të tjera të trupit.

Lidhja dhe analiza statistikore midis variablave të ndryshëm tregoi se si prezenca e çrregullimeve muskuloskeletore ndikon në mungesën dhe performancën e punës.

Konkluzionet

Nga të dhënat e këtij studimi, të cilat duhen konfirmuar edhe në punime të tjera të ngjashme, mund të konkludohet se difuzioni i çrregullimeve muskuloskeletore te higjienistët dentarë është veçanërisht i lartë, kryesisht për shkak të mungesës së informacionit: shumica e të intervistuarve, në fakt, treguan se ndërgjegjësimi i ulët që çon në mungesën e përpjekjeve për të trajtuar ose mundësisht parandalimin e DMS-ve.

Implikimet klinike

Hulumtimet e mëtejshme në të ardhmen mbi ergonominë, llojin e ndenjësjes, shtrirjen dhe parandalimin e dhimbjes përmes stërvitjes do të ishin të dobishme për të forcuar rezultatet e mbledhura dhe për të rritur njohuritë rreth tyre.

Për më shumë informacion:

• Mulimani P, Hoe VC, Hayes MJ, Idiculla JJ, Abas AB, Karanth L. Ergonomic interventions for preventing musculoskeletal disorders in dental care practitioners. Cochrane Database Syst Rev 2018;10:CD011261.
• Moodley R, Naidoo S, Wyk JVJ. The prevalence of occupational health-related problems in dentistry: a review of the literature. Occup Health 2018;60(2):111-25.
• Hayes MJ, Smith DR, Taylor JA. Musculoskeletal disorders and symptom severity among Australian dental hygienists. BMC Res Notes 2013;6(1):250.
• Noh H, Roh H. Approach of industrial physical therapy to assessment of the musculoskeletal system and ergonomic risk factors of the dental hygienist. J Phys Ther Sci 2013;25(7):821-6.
• Saccucci M, Zumbo G, Mercuri P, Pranno N, Sotero S, Zara F, Vozza I. Musculoskeletal disorders related to dental hygienist profession. Int J Dent Hyg 2022 Aug;20(3):571-9.