Heqjet e dhėmbėve, veēanėrisht ato tė dhėmballėve tė fundit (dhėmballa e tretė), shpesh shoqėrohen me komplikime pas operacionit siē janė dhembje, shpesh edhe shumė e fortė, fryrje, dhe spazma tė muskujve qė shkaktojnė vėshtirėsi nė hapjen dhe mbylljen e gojės dhe vėshtirėsi nė pėrtypje, vėshtirėsi nė tė folur dhe shqetėsime tė tjera qė mund tė arrijnė tė ndryshojnė rutinėn e jetės sė pėrditshme tek pacientėt.
Por ēfarė mund tė bėjė stomatologu pėr tė zvogėluar nė minimum kėto komplikime?
Rishikimi nė mėnyrė sistematike i literaturės Cochrane nė 2012 (Antibiotics to prevent complications following tooth extractions. Lodi G, Figini L, Sardella A, Carrassi A, Del Fabbro M, Furness S. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Nov 14) ka treguar sesi terapia/ profilaksia antibiotike mund tė ndėrhyjė tek shfaqja e infeksionit pas njė heqjeje dhėmbi.
Ky rishikim, tek rezultatet, ka pėrfshirė 18 studime klinike tė rastėsishme tė kontrolluara me placebo, nė errėsirė tė plotė, me njė total prej 2456 pjesėmarrėsish dhe ka zbardhur rezultatin qė nė lidhje me placebo, antibiotikėt zvogėlojnė riskun e infeksioneve tek pacientėt qė i nėnshtrohen heqjes sė dhėmballės sė fundit me rreth 70%. Ėshtė parė edhe qė antibiotikėt mund tė zvogėlojnė riskun e zgavrės sė thatė me 38%, dhe tek pacientėt qė i nėnshtrohen njė profilaksie / terapie antibiotike shfaqja e dhembjes, nė 7 ditėt pas heqjes sė dhėmbit rezulton tė jetė shumė mė e vogėl nė krahasim me rastet e trajtuara me placebo.
Pikėrisht pėr kėtė arsye pyetet nėse, tek pacientėt e shėndetshėm, qė nuk kanė sėmundje kronike dhe imunodepresive pėrkatėse, tė jetė pastaj e drejtė tė pėrshkruhen antibiotikėt gjithmonė pėrpara njė trajtimi pėr njė heqje komplekse dhėmbi, apo pėrdorimi i shumtė i antibiotikėve tė pėrshkruar tek personat e shėndetshėm pėr tė parandaluar infeksionet, mund tė shkaktojė mė shumė dėme sesa tė mira pėr pacientė tė veēantė dhe popullsinė nė pėrgjithėsi, pėrveēse tė zhvillojė rezistencat bakteriale?
Si pėrgjigje pėr kėtė problematikė njė artikull qė ka dalė sė fundmi (Chlorhexidine gel and less difficult surgeries might reduce post-operative pain, controlling for dry socket, infection and analgesic consumption: a split-mouth controlled randomised clinical trial A. HARAJI & V. RAKHSHAN; Journal of Oral Rehabilitation 2015 42; 209219) propozon njė zgjidhje alternative, me siguri shumė mė pak agresiv se administrimi i antibiotikėve dhe pothuajse pa efekte anėsore. Ky studim nė errėsirė tė plotė split - mouth i rastėsishėm klinik i kontrolluar ėshtė kryer tek 90 raste tė heqjes sė dhėmballės sė fundit tek tė dyja anėt dhe u ndikua nė 45 pacientė nė vitet 2011 - 2012.
Nė eksperiment u pėrfshinė pacientė qė kishin nevojė pėr heqje tė dhėmballėve tė fundit nga tė dyja anėt tė ndikuar me njė vėshtirėsi qė preferohet tė jetė mė e madhe se 7 sipas shkallės sė Pederson. Pėrjashtohen pacientėt qė nuk ishin tė gatshėm tė merrnin pjesė ose tė asistonin nė seksionet e follow up; pacientėt qė kishin sėmundje kronike ose mendore; pacientėt me kundėr-ndikime ndaj kirurgjisė; pacientėt qė pijnė ilaēe; si qetėsues pėr dhembjet deri nė 4 ditė para heqjes sė dhėmbit; pacientėt qė kanė nevojė pėr profilaksi antibiotike; pacientet qė janė shtatzėnė; pacientėt me simptoma alergjie ose forma alergjike.
Nga autorėt janė marrė nė vlerėsim mė shumė se 200 pacientė dhe i ėshtė kėrkuar tė mos marrin asnjė ilaē qetėsues apo antibiotik dhe tė durojnė dhembjen. Ai qė nuk mund tė duronte pa marrė qetėsuesit ėshtė pėrjashtuar nga studimi. Njė kirurg maksilofacial nė errėsirė (i verbėr) (me njė pėrvojė rreth 15 vjeēare) ka kryer heqjen e tė dyja dhėmballėve tė fundit tek secili nga pacientėt me njė operacion tė vetėm.
Radha e heqjes(ana e majtė apo e e djathtė) u zgjodh rastėsisht. Ėshtė kryer njė pėrplasje mukoperiostale ( mukozo - shtresa e dendur tė indeve lidhėse vaskulare duke pėrfshirė kockat pėrveē sipėrfaqes sė nyjeve) dhe njė kthim pėr tė arritur tek dhėmballa e fundit (dhėmballa e tretė), duke kryer ndėrhyrjen kirurgjikale pėr prerjen e kockės dhe seksionit (me aparatura rrotulluese) kur ėshtė e nevojshme. Pas heqjes sė dhėmballės, zgavra e vogėl e gojės ėshtė pastruar dhe majat e kockave janė lėmuar. Mė pas, njė dentist i pėrgjithshėm ka aplikuar tek ēdo pacient vetėm nė njė nga dy zgavrat e vogla pas heqjes sfungjerė xhelatine qė pėrmbajnė Silver2 koloidale me bazė Clorexidina me pėrqindje 0.2. Zgavra e vogėl jo anėsore e te njėjtit pacient u mbush me sfugjerė xhelatine tė tė njėjtave pėrmasa por me placebo. Kėto mjekime do tė pėrthitheshin brenda katėr javėsh. Qoftė kirurgu qoftė pacienti nuk i kushtonin rėndėsi se tek cila nga dy zgavrat e vogla vihej clorexidina dhe tek cila placebo. Pra kururgu pastaj vazhdoi me qepjen e plagės.
Dhembja pas operacionit u analizua duke pėrdorur shkallėn VAS. U vlerėsua tek secila anė tek ēdo pacient. Vlerėsimet u kryen qoftė ditėn e parė edhe ditėn e tretė pas ndėrhyrjes. VAS - i u konvertua nė njė shkallė me 10 renditje ( me 0 pikė: pa dhembje, me 10 pikė: dhembje e padurueshme). Kirurgut maksilofacial, nė errėsirė (tė verbėr), iu kėrkua tė diagnostikojė praninė e zgavrės sė thatė nė ditėn e tretė pas operacionit, sipas kritereve standarte tė Blum. Tė dhėnat demografike (mosha, gjinia) si pėr shembull pirja e duhanit tek pacientėt (po/jo) ėshtė regjistruar. Ditėn e parė dhe tė tretė pas operacionit, janė regjistruar nivelet e formimit tė zgavrės sė thatė dhe tė dhembjes.
"tek secila nga ditėt pas kirurgjisė - komentojnė Autorėt - kishte njė ndryshim tė rėndėsishėm pėr dhembjen e perceptuar tek zgavra e trajtuar me placebo nė krahasim me atė tė trajtuar me clorexidina. Aplikimi i xhelit me clorexidina, pra, mund tė reduktojė ndjeshmėrisht intensitetin e dhembjes deri ditėn e tretė pas kirurgjisė. Megjithatė dhembja rezulton mė e madhe nė rastet e "zgavrės sė thatė" sesa nė rastet e zgavrės sė shėndoshė.
Mund tė nxirret pėrfundimi i konfermuar se Clorexidina ka njė efekt qetėsues tė rėndėsishėm (p = 0.0001), duke zvogėluar ngarkesėn me baktere pra dhe infeksionin e zgavrės. Aplikimi i kėtij sfungjeri xhelatine me bazė Clorexidine me 0.2% ėshtė njė zgjuarsi e vogėl nga ana e dentistit qė tė mund t'i kursejė pacientit tė shėndetshėm administrimin e antibiotikėve, me efektet anėsore shoqėruese, duke garantuar nė tė njėjtėn kohė shqetėsime mė tė vogla pas ndėrhyrjes kirurgjike, veēanėrisht pėrsa i pėrket dhembjes.
Nėn kujdesin e: Lara Figini, Kordinatore Shkencore e Odontoiatria33.
Pėrktheu: Valbona Spahia