Lidhja midis protezës së lëvizshme dhe lezioneve të mukozës orale. Është faji i protezës apo i higjenës orale?

Lara Figini

Pritshmëria e jetës së popullsisë është në rritje te vendet e zhvilluara, si pasojë bëhet temë kryesore përmirësimi i shëndetit të përgjithshëm dhe pra edhe i shëndetit oral për një cilësi jete më të mirë (QoL). Një nga qëllimet më të mëdha në stomatologji është zvogëlimi i heqjes së të gjithë dhëmbëve dhe të rritet përqindja e popullsisë me dhëmbë natyral, duke qenë se pacientët pa dhëmbë duket se janë më në rrezik për çrregullime të shumta ose patologji në krahasim me ata që i kanë dhëmbët (Fiske 2000; Felton 2011). Studime të ndryshme në literaturë kanë treguar që shumë lezione orale të mukozës (OML) lidhen me përdorimin e protezave të lëvizshme (MacErtee 1998, Gendreau 2011) totale ose të pjesshme. Më specifikisht këto lezione orale të varura nga proteza janë: stomatiti, hiperplazia, keiliti angular dhe ulcera traumatike.

Por cila është përhapja e lezioneve të mukozës orale te pacientët që mbajnë proteza të pjesshme ose totale të lëvizshme dhe sa prej tyre lidhen ne higjienën orale?
Për këtë flitet në një studim të Ercalik - Yalcinkava i publikuar në Journal of Prosthodontics në qershor 2015. Autorët kanë ekzaminuar klinikisht lezionet e mukozës orale te 400 pacientë konsekutivë (252 gra dhe 148 burra), me moshë nga 29 deri në 86 vjeç, midis janarit 2009 dhe janarit 2011. Janë mbledhur informacione mbi llojin e protezës së lëvizshme dhe moshës së protezës, te higjiena orale, shpeshtësia dhe stili i pastrimit të protezës, përdorimi gjatë natës, kushtet e ruajtjes dhe mirëmbajtjes dhe sëmundjeve të mundshme sistemike. Janë identifikuar lezionet e mukozës orale që varen nga proteza. Rezultatet e marra nga autorët janë si në vijim: 400 pacientë të analizuar 21,5% mbanin proteza të pjesshme të lëvizshme dhe 52,5% proteza të lëvizshme totale. 25,8% mbanin qoftë proteza të pjesshme qoftë totale. 32% e pacientëve i pastronin protezat e tyre një herë në ditë.

Larja e protezave me furçë dhe pastë dhëmbësh rezultoi si metoda më e përdorur e pastrimit (85,8%). Më shumë se gjysma (64,5%) e pacientëve e mbante protezën edhe gjatë natës. Midis të gjithë pacientëve 37,8% kanë shfaqur një lezion të mukozës orale që varej nga proteza. Lezionet më të zakonshme të mukozës orale që janë zbuluar janë stomatiti Newton i Tipit II (në 46%) dhe i tipit III (në 38%). Është parë që frekuenca e lezioneve të mukozës orale rezulton më e lartë te pacientët që mbajnë proteza të lëvizshme totale në krahasim me mbajtësit e protezës së pjesshme të lëvizshme (p<0,05). Është parë edhe nga ky studim që përdorimi i protezave të lëvizshme gjatë natës (p=0,003, OR: 13,65; 95% CI: 1,7-109,3), vjetërsia e protezave (p = 0.017, OR: 1,72; IC 95%: 1,1-2,7) dhe kujdesi i tyre nëpërmjet zhytjes në ujë ose në solucion (p =0,023, OR: 1.13; 95% CI: 0,02-1,02) ndikonte incidencën e lezioneve të mukozës orale në mënyrë të konsiderueshme.
Hipertensioni ka rezultuar si sëmundja sistemike më e zakonshme (31,5%).
Të mbash proteza të lëvizshme qoftë të pjesshme qoftë totale predispozon ndaj fillimit të lezioneve të mukozës orale në mënyrë të konsiderueshme, kryesisht të stomatitit. Një higjenë orale e mirë dhe konstante dhe mbajtja e protezave mund të ndihmojë për të reduktuar fillimin e këtyre lezioneve. Duke qenë se pritshmëria e jetës zgjatet gjithmonë strategjia fituese për të përmirësuar paralelisht edhe cilësinë e jetës është ajo që të bëhet gjithçka për të ruajtur sa më shumë që të mundemi dhëmbët natyral duke vonuar ose shmangur mbetjen pa dhëmbë dhe protezat e lëvizshme.

Nën kujdesin e: Lara Figini, Koordinatore Shkencore e Odontoiatria33

Bibliografia:
- Fiske J, Griffiths J, Jamieson R, et al: Guidelines for oral health care for long-stay patients and residents. Gerodontology2000;17:55-64
- Felton D, Cooper L, Duqum I, et al: Evidence-based guidelines for the care and maintenance of complete dentures: a publication of the American College of Prosthodontists. J Prosthodont 2011;20:S1-S12
- MacEntee MI, Glick N, Stolar E: Age, gender, dentures and oral mucosal disorders. Oral Dis 1998;4:32-36
- Gendreau L, Loewy ZG: Epidemiology and etiology of denture stomatitis. J Prosthodont 2011;20: 251-260
- Association between Oral Mucosal Lesions and Hygiene Habits in a Population of Removable Prosthesis Wearers. Ercalik-Yalcinkaya S, Özcan M. J Prosthodont. 2015 Jun;24(4):271-8. doi: 10.1111/jopr.12208. Epub 2014 Sep 17.

Përktheu: Valbona Spahia