AIDS, shëndeti oral dhe parandalimi i risqeve nga infektimi. Procedurat e këshilluara

Dita Botërore kundër AIDS e caktuar më 1 Dhjetor që kujtohet çdo vit që nga viti 1988 është një mundësi për personat në të gjithë botën që të bashkohen në luftën kundër HIV, të tregojnë mbështetjen e tyre për personat që jetojnë me HIV-in dhe të kujtojnë personat që e kanë humbur luftën me këtë sëmundje. Janë rreth 34 milionë persona të prekur nga virusi dhe mbi 35 milionë persona të vdekur për shkak të HIV apo AIDS. Duke qenë se çdo vit shtohen rastet me këtë sëmundje edhe klinika dentare duhet të shohë me kujdes pacientët, por jo me mosbesim. Protokollet normalë operativë që janë përshtatur për parandalimin e infeksioneve që lidhen me klinikën dentare parashikojnë çdo tip infektimi qoftë për profesionistët qoftë për pacientët e tjerë.

AIDS dhe shëndeti oral
Në 2012 Ministria e Shëndetësisë së Italisë ka publikuar udhëzimet "Popullsia toksikodipendente: indikacionet për promovimin e shëndetit oral dhe ndërhyrjet e parandalimit dhe mbrojtjes", në brendësi të të cilave ka edhe indikacione mbi trajtimin e pacientëve të prekur nga HIV.
Disa nga këto indikacione kanë të bëjnë me trajtimin stomatologjik të pacientëve HIV pozitiv, asimptomatik ose në fazën fillestare të sëmundjes, që kërkojnë të njëjtat aftësi që përdoren zakonisht për popullsinë në përgjithësi: prandaj, çdo lloj shërbimi odonto-stomatologjik mund të kryhet sipas nevojës dhe kërkesës.

• Te pacientët HIV pozitivë, procedurat e pastrimit të gurëzave, kyrethazhit dhe lëmimit të rrënjës mund të kryhen pa rrezikuar askush dhe duhet të inkurajohet përdorimi i llakut të fluorit për të parandaluar kariesin sekondar apo kserostominë nga barnat (p.sh., inhibitorët e traskriptazës reverse).
• Te pacientët toksikodipendentë, veçanërisht nëse janë HIV, HBC apo HCV pozitivë, këshillohen manovrat e higjienës orale profesionale të paktën çdo tre muaj ose me intervale më të vogla, nëse nevojitet. Në të gjitha rastet, një seancë e higjienës orale profesionale është shumë e rekomandueshme përpara çfarëdolloj terapie stomatologjike. Në rastin e pacientëve HIV pozitivë, në fazën e lulëzimit ose avancimit të sëmundjes është e përshtatshme kryerja e ekzaminimeve laboratorike me qëllim që të verifikohet prania e mundshme e dyscrasias hematike (trombocitopenia, neutropenia).
• Në prani të limfocitopenisë (nivelet hematike të limfociteve T ndihmëse CD4+ nën 200/mm3), edhe pse është i pranishëm risku i infeksioneve virale dhe mykotike, mund të ofrohen shërbime rutinë stomatologjike pa ndonjë profilaksi antibiotike.
• Në prani të granulocitopenisë (neutrofile <500/mm3) është i lartë risku i infeksioneve bakteriale dhe prandaj procedurat stomatologjike, edhe të higjienës orale profesionale, kanë nevojë për profilaksi antibiotike të përshtatshme, sipas protokolleve në përdorim për parandalimin e endokarditit bakterial.
• Në rastin e trombocitopenisë (pllakëzat e gjakut < 50.000/mm3, koha e protrombinës > 2-fishi i vlerës normale, koha e tromboplastinës parciale > 10 sek. mbi vlerën normale) duke qenë i lartë risku i hemorragjisë është e përshtatshme vetëm kryerja e shërbimeve stomatologjike konservative dhe endodontike, ndërkohë që ndërhyrjet e kirurgjisë odonto-stomatologjike kanë nevojë për profilaksi të përshtatshme antihemorragjike.
• Në rastin e anemisë (Hb < 7 gr/dl) është e përshtatshme përsëritja vetëm për trajtimet konservative.
• Përpara çfarëdolloj trajtimi stomatologjik është e këshillueshme një shpëlarje me klorheksidinë 0,2% për 1 minutë.

Paralajmërimet kundrejt riskut të infektimit
Nga pikëpamja normative stomatologu duhet të shmangë infektimin human (pra jo vetëm të HIV) duke përshtatur masat e nevojshme. Në trajtimin e pacientëve toksikodipendentë të prekur nga HIV, HCV, HBV me qëllim që të shmanget mundësia e infeksionit të personelit që punon në klinikë, udhëzimet e Ministrisë indikojnë si të rëndësishëm përdorimin e pajisjeve specifike të mbrojtjes gjatë çdo procedure diagnostiko-terapeutike.

Procedura e këshilluar përpara fillimit të çdo ndërhyrjeje diagnostiko-terapeutike është si në vijim:
1) Mbrojtja e instrumenteve operative që nuk futen në autoklavë (p.sh., tubat e unitit dentar, tubi i aspiratorit kirurgjikal si edhe aspiratori normal) dhe të sipërfaqeve të kontaktit klinik (p.sh., dorezat e dritës, dorezat e sirtarëve, maja e llambës për polimerizimin e kompozitave) me qese adezive njëpërdorimshe;
2) Predispozicioni parandalues i të gjithë materialit të nevojshëm për trajtimin;
3) Përdorimi i pajisjeve specifike për mbrojtjen individuale (DPI), si:
• përparëset njëpërdorimshe në TNT. Këto përparëse duhet të përdoren edhe nga profesionisti edhe nga pacienti dhe të hiqen menjëherë pas përfundimit të trajtimit dhe përpara se të largohet pacienti nga zona e kurimit;
• maskerinat në TNT me fuqi më të lartë filtruese, që duhen ndërruar çdo 30 minuta dhe pas çdo pacienti;
• dorezat dopio. Edhe pse efikasiteti i dorezave dopio për të parandaluar transmetimin e sëmundjeve nuk është treguar, pjesa më e madhe e studimeve të kryera ndërmjet personelit shëndetësor stomatologjik ka treguar një frekuencë më të ulët të perforimit të dorezës së brendshme dhe pranisë së dukshme të gjakut në duart e profesionistëve kur vishen dorezat dopio. Përdorimi i dorezave dopio nuk duket se redukton shkathtësinë e duarve apo ndjeshmërinë taktile. Gjatë të gjitha procedurave kirurgjikale odonto-stomatologjike është një praktikë e mirë përdorimi i dorezave sterile kirurgjikale;
• syzet mbrojtëse duhen vendosur për të shmangur kontaktin e aerosolit të ujit dhe likideve biologjike të pacientit me mukozën e syve, hundës apo gojës së profesionistit.

Në fund të trajtimit stomatologjik të pacientëve të prekur nga HIV, HCV dhe HBV duhet të përdoren solucione me bazë kripërash amoni kuaternar për dekontaminimin dhe dezinfektimin e instrumenteve që nuk futen në autoklavë si edhe të unitit stomatologjik.

Burimi: Odontoiatria33

Përktheu: Valbona Spahia