Empatia, ose kapaciteti pėr tė ndarė dhimbjet dhe gėzimet e tė tjerėve sipas cilėsisė, mund tė transformohet nė defekt nėse kryhet njė profesion qė na detyron ndonjėherė qė tė shkaktojmė dhimbje: ky ėshtė rasti i stomatologėve, mjekėve dhe kirurgėve qė nuk duhet tė kurojnė pacientėt nėse janė shumė tė pėrfshirė emocionalisht. Pra ēfarė ndodh? Kėrkuesit amerikanė dhe tajvanezė kanė dėshmuar pėr herė tė parė se praktika dhe eksperienca i "mėsojnė" kėtyre profesionistėve qė tė inhibojnė qarkun cerebral qė do t'i afronte emocionalisht me pacientin dhe qė tė aktivizojnė, nė vend tė tij, qarkun qė lejon kontrollin e emocioneve.
"Megjithėse mjekėt dhe stomatologėt ndonjėherė duhet tė kryejnė veprime qė i shkaktojnė dhimbje personave qė kurojnė, kėta nuk mund tė mbajnė pėrqendrimin e kėrkuar nga profesioni nėse do ishin tė shpėrqendruar nga pjesėmarrja empatike", - sqaron Jean Decety, docent i psikologjisė dhe psikiatrisė pranė University of Chicago, nė Shtetet e Bashkuara, - "pėr tė kuptuar se si mundet njė stomatolog tė mbajė shkėputjen, kemi vendosur qė tė analizojmė ēfarė ndodh nė trurin e profesionistit nė momentin e saktė nė tė cilin shikon pacientin qė vuan nė krahasim me atė qė nuk kryen kėtė punė." Kėrkimi i kryer nė bashkėpunim me institutin e shkencave neurologjike tė National Yang-Ming Unversity tė Taipei, ka pėrfshirė 14 mjekė tė akupunkturės dhe 14 vullnetarė pa asnjė eksperiencė nė praktikėn e akupunkturės.
"Dy grupet e personave i janė nėnshtruar rezonancės magnetike funksionale ndėrsa asistonin ndaj njė videoje qė tregonte pacientėt qė i futeshin age sipas teknikave tė mjekėsisė tradicionale kineze nė zonat delikate tė gojės, duarve dhe kėmbėve", - vijon docenti, - "nė korrespondencė me veprimet qė me sa duket ishin shkak i dhimbjes, grupi i vullnetarėve regjistronte aktivitet cerebral nė rajonin qė lidhet me perceptimin e dhimbjes, pra atė qė pėrfshin insula anteriore, materien gri periakueduktale dhe korteksin anterior cingulate; ky qark qė ēon nė empati aktivizohet nė mėnyrė automatike dhe nė terma evolucionar mund tė jetė njė nga sistemet qė organizmi pėrdor pėr t'u mbrojtur nga rreziku qė ka prekur njė person tjetėr dhe qė mund tė godasė, teorikisht, kėshtu edhe vetė individin."
Kėrkimi qė ėshtė publikuar nė revistėn "Current Biology", ka dėshmuar se truri i mjekėve nuk ėshtė sjellė nė tė njėjtėn mėnyrė. "Te mjekėt e akupunturės nė fakt ėshtė vėnė re aktivitet cerebral nė njė zonė tjetėr, pra nė korteksin parafrontal dhe nė TPJ (temporoparietal junction) tė djathtė qė i korrespondojnė qarkut qė lidhet me rregullimin e emocioneve dhe kontrollit konjitiv", - pėrfundon Decety.
Mjekėt kanė mėsuar, gjatė pėrgatitjes sė tyre profesionale dhe tė praktikės mjekėsore qė tė jenė emocionalisht tė shkėputur falė njė procesi qė mund ta pėrcaktojmė si automatik; nė kėtė mėnyrė empatia i lė vendin "shqetėsimit empatik" qė gjenerohet nga kontrolli i procesit instinktiv me tjetrin, lejon qė tė kalohet afėrsia emotive pėr tė mundur qė tė vendosin nė zbatim kapacitetin pėr tė reaguar nė interesat e tjetrit".
Debora Bellinzani
Pėrktheu: Erjola Taga