Numri i fėmijėve dhe adoleshentėve me dhėmbė me karies ėshtė gjithnjė e mė i madh. Kariesi ėshtė aktualisht njė nga patologjitė kronike mė tė pėrhapura nė tė gjithė botėn: si pasojė e dietės sė pasur me sheqerna, higjienės sė dobėt orale dhe predispozitės sė bartėsit ndaj faktorėve predispozues.
Pikėrisht pėr impaktin e konsiderueshėm qė ka kariesi mbi cilėsinė e jetės sė pacientėve tė vegjėl, parandalimi ėshtė thelbėsor duke u nisur nga zakonet e shėndetshme tė ushqyerjes, duke filluar me shmangien e konsumimit tė shpeshtė tė ushqimeve dhe pijeve me sheqer, thekson presidenti i SIOI Luigi Paglia, i cili shton se sensibilizimi i prindėrve pėr tė bėrė kujdes me sheqerin qė ėshtė i pranishėm nė dietėn e fėmijėve, njė edukim korrekt pėr shijen do tė karakterizojė edhe zakonet e tij apo shėndetin kur tė rritet.
Ata qė janė obezė qė nė fėmijėri shpesh vijojnė tė jenė tė tillė edhe kur rriten: pra shtohet probabiliteti pėr tė zhvilluar pėrpara kohe faktorėt e riskut me natyrė kardiovaskulare (hipertensioni, sėmundjet koronarike, tendenca pėr infarkt) dhe gjendjet e metabolizmit tė ndryshuar, si diabeti i tipit 2. Sipas OBSH - sė (Organizata Botėrore e Shėndetit) konsumimi i sheqernave tė shtuar nuk duhet tė kalojė 10% tė nevojave ditore tė fėmijėve me moshė nga 2 deri nė 9 vjeē.
Nė lidhje me temėn e njė ushqyerje tė gabuar gishti i drejtohet sheqernave tė shtuara, pra atyre qė nuk janė njė komponent natyral i ushqimeve por qė janė shtuar nga industria ushqimore te lėngjet e frutave dhe pijet, por edhe te produktet e padyshimta si ushqimet e prepaketuara dhe gjysmė tė gatshme (si kroketat e peshkut, krakers, buka pėr hamburger, proshuta e pjekur, salcat) pėr tė pėrmirėsuar shijen dhe konsistencėn.
Sipas Organizatės Botėrore tė Shėndetėsisė (OBSH) ėshtė mirė qė tė shmanget shtimi i sheqernave tek ushqimet e fėmijėve nėn 2 vjeē dhe tė kufizohet konsumimi i sheqernave tė shtuar brenda 10% tė nevojave kalorike ditore te fėmijėt me moshė nga 2 deri nė 9 vjeē. Shoqata Amerikane e Kardiologjisė (AHA) kėshillon reduktimin e dozave duke e kufizuar sheqerin nė njė maksimum prej 25 gramėsh nė ditė (rreth 6 lugė ēaji) te fėmijėt e vegjėl dhe ata me moshė nga 2 deri 18 vjeē dhe duhet eliminuar plotėsisht te fėmijėt nėn 2 vjeē. Kėto rekomandime kanė tė bėjnė vetėm me monosakaridet (glukoza dhe fruktoza) dhe disakaridet (sakaroza) e shtuar tek ushqimet dhe pijet pėrveē sheqernave tė pranishėm nė mėnyrė natyrale te mjalti, shurupet, lėngjet e frutave dhe koncentratet e lėngjeve tė frutave. Kėtu nuk pėrfshihen sheqernat e pranishėm te frutat e freskėta apo perimet ose ato qė janė tė pranishme nė mėnyrė tė natyrshme te qumėshti, sepse nuk ka pasur prova pėr efekte anėsore qė lidhen me konsumimin e tyre.
Kėshillat e SIOI pėr tė reduktuar konsumimin e sheqerit te fėmijėt
"Ėshtė thelbėsore qė tė dimė tė zgjedhim mirė ushqimin qė duhet t'i japim fėmijės sonė," - thotė presidenti Paglia i cili specifikisht kėshillon pėr prindėrit qė tė:
preferojnė ushqime tė freskėta (fruta dhe perime tė stinės jo tė konservuara apo tė bluara) dhe drithėra integrale;
tė reduktohet shumė konsumimi i pijeve me sheqer;
tė mos u shtohet sheqer ushqimeve;
tė mos konsiderohet sheqeri si "ēmimi" qė shpėrblen fėmijėn tuaj;
t'i kushtohet vėmendje qė tė mos biem nė grackėn e sloganit "pa sheqerna tė shtuar";
tė planifikohet pazari nė mėnyrė tė vetėdijshme qė tė sigurohemi tė mos blejmė produkte tė pasura me sheqer;
t'i jepet njė shembull i mirė duke pėrshtatur fėmijėt me zakonet tona korrekte ushqimore;
t'i kushtohet shumė kujdes higjienės orale tė fėmijės.
Pėrktheu: Valbona Spahia