Nė 11 Mars, OBSH theksoi shqetėsimin e saj pėr nivelet alarmuese tė pėrhapjes si edhe ashpėrsinė e sėmundjes por edhe nivelet e larta tė mosveprimit. Gjithashtu ata kanė kryer njė vlerėsim qė e karakterizuan COVID-19 si njė pandemi.
Nė 15 Mars, COVID-19 i njohur nė mė shumė se 100 vende, ka pasur njė total prej 142 539 rastesh tė konfirmuara nė laborator dhe 5393 vdekje (OBSH 2020).
Tė gjithė njerėzve, tė ēdo moshe dhe kombėsie ju ėshtė kėrkuar qė tė luftojnė sė bashku kundėr njė armiku tė padukshėm. Nėse ka pasur njė kohė nė historinė moderne tė planetit tonė kur duhet tė jemi tė gjithė bashkė ajo kohė ėshtė pikėrisht tani.
Por ėshtė thelbėsore qė tė veprohet menjėherė pėr tė ngushtuar pikun e sėmundjes pėr njė periudhė mė tė gjatė prandaj shoqėria jonė duhet tė jetė nė gjendje tė bashkėpunojė.
Tė gjithė stomatologėt, sė bashku me punonjėsit e tjerė tė shėndetėsisė janė nė risk tė madh infektimi. Pėr mė tepėr, pėr shkak tė karakteristikave tė mjedisit dentar, mundėsia pėr infektim tė kryqėzuar ėshtė shumė e lartė ndėrmjet profesionistėve tė shėndetit dhe pacientėve. Pra ne kemi njė rol tė rėndėsishėm nė mbajtjen e kėsaj pandemie dhe duhet tė pėrpiqemi qė tė reduktojmė risqet e kota.
Deri mė tani, nuk ka pasur konsensus pėr masat e shėrbimeve dentare gjatė epidemisė sė COVID-19, sidoqoftė nė bazė tė eksperiencave tona dhe udhėzimeve e kėrkimeve tė rėndėsishme, ne rekomandojmė fortėsisht qė tė trajtohen vetėm rastet emergjente si edhe tė pėrshtaten implementimet e parandalimit tė infektimit dhe masave tė kontrollit.
Kur trajtohen emergjencat duhet tė kujtojmė se standardi i masave mbrojtėse nė punėn e pėrditshme klinike nuk janė mjaftueshėm efektive pėr tė parandaluar pėrhapjen e COVID-19, veēanėrisht kur pacientėt janė nė periudhėn e inkubimit, qė janė tė pavetėdijshėm qė janė tė infektuar ose zgjedhin ta fshehin infektimin e tyre. Digat e gomės dhe aspiratori i pėshtymės mund tė ndihmojnė nė minimizimin e aerosolit ose spėrklave nė procedurat dentare. Pėr mė tepėr, maskat dhe syze janė thelbėsore kur pėrdoren frezat me ujė me shpejtėsi tė lartė ose tė ulėt. Duke qenė se spėrklat respiratore janė rruga kryesore e transmetimit tė COVID-19, respiratorė tė veēantė janė rekomanduar pėr praktikėn dentare (Referenca: Transmission routes of 2019-nCoV and controls in dental practice, IJOS 2020 ; Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Emerging and Future Challenges for Dental and Oral Medicine, JDR 2020 ).
Higjiena e duarve ėshtė konsideruar masa mė e rėndėsishme pėr reduktimin e riskut tė transmetimit tė mikroorganimit te pacientėt.
COVID-19 mund tė persistojė nė sipėrfaqe pėr disa orė apo ditė. Kjo pėrforcon nevojėn pėr higjienė shumė tė mirė tė duarve dhe rėndėsinė e dezinfektimit tė tė gjitha sipėrfaqeve brenda klinikės dentare.
Nė mes tė kėtij momenti tė paprecedent, si njė njeri i shkencės, unė ju rekomandoj tė dashur lexues qė tė dėgjoni shkencėtarėt, kėrkuesit dhe komunitetin mjekėsor dhe tė shmangni lajmet e paverifikuara e tė parandaloni pėrhapjen e keqinformimit qė mund tė shkaktojnė valė paniku tė pakontrolluara.
Dhe sė fundmi, edhe pse gjėrat duken tė vėshtira tani, mbani mend qė do ja dalim kėsaj epidemie, ashtu sikundėr kemi kaluar edhe shumė eksperienca tė vėshtira mė parė, nėse kujdesemi pėr njėri-tjetrin dhe nėse angazhohemi plotėsisht pėr tė parandaluar dėmtimet e mėtejshme.
I juaji,
Lorenzo Breschi
Pėrktheu: Valbona Spahia