Pandemia COVID-19 po prek gjithnjė e mė shumė tė gjithė Amerikėn e Veriut. Duke ndjekur modelin italian ADA po vepron pėr rrjedhshmėrinė e situatės dhe i kėrkon qeverive tė shteteve tė veēanta apo Shoqatave Dentare Kombėtare qė tė vendosin pėr mbylljen e klinikave dentare, duke limituar aktivitetin vetėm nė trajtimin e emergjencave.
ADA ka miratuar njė dokument qė qartėson se ēfarė nėnkupton me emergjenca dentare dhe tregon se menaxhimi i tyre duhet tė bėhet vetėm me DPI tė pėrshtatshme. Guida shėrben pėr tė adresuar dentistėt, qė sipas shėnimit janė tė vetmit qė janė nė gjendje tė njohin me saktėsi nevojat klinike tė pacientit dhe janė tė gjendje qė tė bėjnė zgjedhjen mė tė mirė.
ADA i ka ndarė emergjencat dentare nė tre klasa:
Emergjencat dentare tout court: janė tre situata qė mund tė rrezikojnė jetėn e pacientit:
1) Gjakrrjedhja e pakontrolluar.
2) Njė inflamacion i pėrhapur bakterial i indeve intra dhe ektraorale qė mund tė bllokojė rrugėt e ajrit.
3) Njė traumė qė pėrfshin pjesėn maksilo-faciale me obstruksion tė mundshėm tė rrugėve tė ajrit.
Kurat dentare urgjente: janė nėntė situata klinike qė kėrkojnė "kujdes tė menjėhershėm tė dentistit pėr tė lehtėsuar njė dhimbje intense, riskun e infeksioni apo pėr tė reduktuar aksesin nė departamentet e emergjencės nė spitale". Janė kėshilluar trajtime minimalisht invazive.
1) Pulpiti akut me dhimbje.
2) Osteiti postekstraktim.
3) Dysodontiasis e njė molari tė tretė.
4) Absces me dhimbje dhe ėnjtje.
5) Frakturė dentare me dhimbje dhe traumė e indeve tė buta.
6) Traumė dentare me avulsion ose luksacion.
7) Trajtim dentar qė kėrkohet pėrpara terapive mjekėsore tė rėndėsishme.
8) Cementimi pėrfundimtar i urave apo kurorave nė rastin kur provizori ėshtė shkėputur apo frakturuar ose ka shkaktuar njė irritim gingival.
9) Biopsi e njė lezioni tė dyshuar.
Kura tė tjera dentare urgjente janė gjashtė situata klinike qė kanė nevojė pėr ndėrhyrje:
1) Dhimbja nga kariesi dentar ose nga humbja e njė restaurimi.
2) Heqja e suturės.
3) Riparimi i njė proteze tė lėvizshme.
4) Pėrshtatja e njė proteze tė lėvizshme te njė pacient onkologjik nė radioterapi.
5) Ripunimi i njė mbushjeje provizore te njė pacient nė terapi endodontike me dhimbje apo absces tė mėparshėm.
6) Dhimbja dhe irritimi i mukozės orale nga braketat, teli ortodontik ose piercing.
Nė fakt duhen marrė nė konsideratė edhe Procedurat dentare Routinė:
1) Takimet pėr vizitat periodike tė kontrollit.
2) Seancat periodike tė higjienės orale.
3) Terapitė ortodontike (me pėrjashtim tė C6).
4) Ekstraktimet e elementeve asimptomatikė.
5) Restaurimi qė pėrfshin trajtimin e kariesit asimptomatik.
6) Trajtimet estetike.
Pėrktheu: Valbona Spahia