Nė mars tė vitit 2020, nisi studimi RECOVERY (Randomised Evaluation of COVid-19 thERapY) si njė studim klinik me pėrzgjedhje rastėsore pėr tė testuar njė sėrė trajtimesh tė mundshme pėr COVID-19, duke pėrfshirė deksametazonin me dozė tė ulėt (trajtim steroid). Nė tė u regjistruan mbi 11.500 pacientė nga mbi 175 spitale NHS nė Britaninė e Madhe. Mė 8 qershor, rekrutimi nė krahun deksametazone u ndal, pasi, sipas Komitetit Drejtues tė studimit, ishin regjistruar mjaftueshėm pacientė pėr tė vėrtetuar nėse bari kishte ose jo njė pėrfitim domethėnės.
Njė numėr i pėrgjithshėm prej 2104 pacientėsh u pėrzgjodhėn nė mėnyrė rastėsore pėr tė marrė deksametazon 6 mg njė herė nė ditė (nė rrugė orale ose me injeksion intravenoz) pėr dhjetė ditė dhe u krahasuan me 4321 pacientė tė pėrzgjedhur nė mėnyrė rastėsore vetėm pėr tė marrė trajtimin e zakonshėm. Mes pacientėve qė kanė marrė vetėm trajtim tė zakonshėm, vdekshmėria 28-ditore ishte mė e lartė tek ata qė kėrkonin ventilim (41%), mesatare tek ata pacientė qė kėrkonin vetėm oksigjen (25%) dhe mė e ulėt mes atyre qė nuk kėrkonin ndėrhyrje nė frymėmarrje (13%). Deksametazoni reduktoi vdekjet me njė tė tretėn te pacientėt me ventilim (raporti i normės 0.65 [95% intervali i besimit 0.48 nė 0.88]; p = 0.0003) dhe me njė tė pestėn te pacientėt e tjerė qė merrnin vetėm oksigjen (0.80 [0.67 nė 0.96]; p = 0.0021) . Nuk pati asnjė pėrfitim mes atyre pacientėve qė nuk kėrkonin ndėrhyrje nė frymėmarrje (1.22 [0,86 deri 1,75]; p = 0,14).
Bazuar nė kėto rezultate, do tė mund tė parandalohej njė vdekje, gjatė trajtimit tė rreth 8 pacientėve me ventilim ose rreth 25 pacientėve qė kėrkojnė vetėm oksigjen. Duke pasur parasysh rėndėsinė qė kanė kėto rezultate pėr shėndetin publik, ne po punojmė tashmė qė t'i botojmė sa mė shpejt tė jetė e mundur detajet e plota. Peter Horby, Profesor i Sėmundjeve Infektive nė Departamentin e Mjekėsisė Nuffield, tė Universitetit tė Oksfordit dhe njė nga shefat e studimit, tha: "Deksametazoni ėshtė bari i parė qė tregon se pėrmirėson mbijetesėn nė COVID-19. Ky ėshtė njė rezultat jashtėzakonisht i mirėpritur. Pėrfitimi i mbijetesės ėshtė i qartė dhe i madh tek ata pacientė qė janė mjaft tė sėmurė pėr tė kėrkuar trajtim me oksigjen, kėshtu qė deksametazoni tani duhet tė bėhet standard i kujdesit te kėta pacientė. Deksametazoni ėshtė i lirė, gjendet kudo dhe mund tė pėrdoret menjėherė pėr tė shpėtuar jetėt nė tė gjithė botėn".
Martin Landray, Profesor i Mjekėsisė dhe Epidemiologjisė nė Departamentin e Shėndetit Publik nė Nuffild, Universiteti i Oksfordit, njė nga shefat hetues tė studimit, tha: "Qė nga shfaqja e COVID-19 gjashtė muaj mė parė, kemi qenė nė kėrkim tė vazhdueshėm pėr trajtime qė mund tė pėrmirėsojnė mbijetesėn, veēanėrisht nė pacientėt mė tė sėmurė. Kėto rezultate paraprake nga studimi RECOVERY janė shumė tė qarta: deksametazoni redukton rrezikun e vdekjes te pacientėt me komplikacione tė rėnda respiratore. COVID-19 ėshtė njė sėmundje globale. Ėshtė njė mrekulli qė trajtimi i parė i cili ka demonstruar se ul vdekshmėrinė ėshtė pikėrisht njė trajtim qė e kemi nė dispozicion dhe qė ėshtė i pėrballueshėm nė tė gjithė botėn."
Kryetari i Kėshillit Shkencor tė Qeverisė sė Britanisė sė Madhe, Sir Patrick Vallance, tha: "Sot na vjen njė lajm i jashtėzakonshėm nga sudimi Recovery, qė tregon se deksametazoni ėshtė bari i parė qė redukton vdekshmėrinė nga COVID-19. Ky lajm ėshtė veēanėrisht emocionues pėr faktin se ky medikament ėshtė i lirė dhe i disponueshėm.
"Ky ėshtė njė zhvillim i madh nė luftėn tonė kundėr sėmundjes dhe shpejtėsia me tė cilėn studiuesit kanė pėrparuar nė gjetjen e njė trajtimi efektiv ėshtė vėrtet e jashtėzakonshme. Ai tregon rėndėsinė e studimeve klinike me cilėsi tė lartė dhe vendimeve tė bazuara nė rezultatet e atyre studimeve."
Studimi RECOVERY
Studimi RECOVERY ėshtė njė studim i madh me pėrzgjedhje rastėsore, i kontrolluar, qė studion trajtimet e mundshme pėr pacientėt e shtruar nė spital me COVID-19. Mbi 11.500 pacientė janė pėrzgjedhur nė mėnyrė rastėsore pėr t'u trajtuar nė mėnyrat e mėposhtme, ose pėr tė mos marrė asnjė trajtim shtesė:
- Lopinavir-Ritonavir (zakonisht pėrdoret pėr trajtimin e HIV-it)
- Deksametazon me dozė tė ulėt (njė lloj steroidi, i cili zakonisht pėrdoret pėr tė ulur inflamacionin)
- Hydroksilklorokinė (e cila tani ėshtė ndalur pėr shkak tė mungesės sė efikasitetit)
- Azitromicinė (njė antibiotik qė pėrdoret rėndom)
- Tocilizumabi (trajtim antiinflamator i administruar me injeksion)
- Plazma konvaleshente (e mbledhur nga donatorėt qė janė shėruar nga COVID-19 dhe qė pėrmban antitrupa kundėr virusit SARS-CoV-2).
Deksametazoni ka ulur nivelin e vdekshmėrisė 28-ditore me 17% (0.83 [0.74 nė 0,92]; P = 0.0007) me njė prirje mjaft domethėnėse qė tregon pėrfitimin mė tė madh mes atyre pacientėve qė kėrkojnė ventilim (test pėr trendin p <0.001). Por, ėshtė e rėndėsishme tė pranojmė se nuk kemi gjetur prova tė pėrfitimit pėr pacientėt qė nuk kėrkojnė oksigjen dhe nuk kemi studiuar pacientė jashtė ambientit spitalor. Ndjekja ėshtė e plotė pėr mbi 94% tė pjesėmarrėsve.
Studimi RECOVERY zhvillohet nga njėsitė e regjistruara tė studimeve klinike, nė bashkėpunim me Departamentin e Shėndetit Publik nė Nuffield dhe me Departamentin e Mjekėsisė Nuffield. Studimi ėshtė mbėshtetur me njė grant pėr Universitetin e Oksfordit nga NIHR, Fondacioni Bill and Melinda Gates, etj. Studimi pėrfshin mijėra mjekė, infermierė, farmacistė dhe administratorė kėrkimesh nė mbi 175 spitale nė tė gjithė Britaninė e Madhe, tė mbėshtetur nga stafi i rrjetit kėrkimor tė NIHR.