Buxheti ėshtė njė instrument kontrolli i ndėrmarrjes, qė nėnkuptohet si planifikim, programim dhe kontroll i aktivitetit. Ėshtė procesi formal nėpėrmjet tė cilit pėrcaktohen objektivat e ndėrmarrjes, pėrdorimi dhe shpėrndarja e burimeve. Buxheti hartohet pėr tė vlerėsuar tė ardhurat dhe shpenzimet (buxhet ekonomik ose operativ) jo vetėm flukset financiare (buxheti financiar) nė njė periudhė kohe tė mirė pėrcaktuar, zakonisht njė vit.
Buxheti hartohet si mė poshtė:
1) Formulimi i objektivave dhe programeve nė njė periudhė tė shkurtėr (funksioni drejtues).
2) Verifikimi sistematik i objektivave tė arritura nėpėrmjet analizės sė devijimeve dhe pėrdorimi i korrigjuesve nė rastet e devijimeve tė mėdha midis objektivave tė caktuara dhe atyre tė arrira (funksioni i kontrollit dhe menaxhimit).
3) Organizimi i burimeve njerėzore (funksioni i motivitimit tė koordinimit).
Buxheti zbulon, bashkon dhe organizon informacione ekonomike - financiare nė njė preventiv tė vetėm. Tė dhėnat pėrfundimtare janė frut i pėrpunimit tė informacioneve qė vijnė nga kontabiliteti ose nga mjetet menaxhuese tė dedikuara. Ėshtė e nevojshme pra, tė disponojmė njė "Kontroll menaxhimi" tė vėrtetė qė t'i bashkangjitet buxhetit pėr tė verifikuar nė mėnyrė konstante rezultatet e marra.
I lindur si njė mjet tipik biznesi, buxheti, megjithatė, po zbatohet gjithnjė e mė shumė nė aktivitetet e shėrbimeve personale (studiot profesionale) si pėr shembull ato dentare.
Mendohet se hartimi i njė buxheti pėr njė klinikė dentare tė konsoliduar, me objektivat e mbajtjes sė situatės siē ėshtė nuk ka njė rėndėsi themelore. Pėr hartimin e tij zakonisht bazohemi te statistikat mesatare tė tre viteve tė fundit (numri dhe tipologjitė e shėrbimeve tė bėra, kostot direkte dhe indirekte qė shoqėrohen me performancėn etj.). Rreziku ėshtė qė buxheti tė bėhet njė skicim i thjeshtė i tė dhėnave tė kontabilitetit dhe jo njė mjet operativ strategjik.
Buxheti ėshtė mė i dobidhėm nė rastet e start up - it tė njė klinike tė re ose nė rastet kur zgjerohet ajo ekzistuese. Nė kėtė rast buxheti bėhet instrument themelor qė udhėzon, pėr tė mos thėnė qė detyron, profesionistin tė drejtojė ndryshimet nė mėnyrė tė organizuar, tė koordinuar dhe paraprake.
Pėr tė mundur tė strukturohet buxheti i njė klinike dentare, ėshtė e rėndėsishme tė kemi informacione specifike nė lidhje me aktivitetin dentar si lista e performancės (vlera e vetme e prodhimit), kohėt dhe seancat e ēdo performance, kostot variabėl qė lidhen me vlerėn e prodhimit (materiale klinike, laboratorėt, punimet me dorė), investimet pėr vendin dhe aparaturat (klinike dhe drejtuese), kostot fikse tė drejtimit.
Duke u nisur nga kėto informacione mund tė ndėrtohen tabela qė duhet tė japin tė gjitha informacionet e nevojshme nė termat e tė ardhurave dhe kostove (fikse dhe tė ndryshueshme) tė dobishme pėr redaktimin e bilancit pėrfundimtar tė parashikuar.
Njė renditje e tabelave mund tė jetė:
PRODHIMI total dhe pėr sektorin klinik, tek i cili vlera pėrcaktohet nga sasia e performancės sė vlerėsuar pėr ēmimin e caktuar tė shitjes.
KOSTOT E NDRYSHUESHME: materialet klinike tė pėrgjithshme (njėpėrdorimshe) dhe pjesė specifike me vlerėn e prodhimit.
KOSTOT E NDRYSHUESHME: laboratorėt pėr protezat dhe ortodoncia proporcionale nė sektorėt e tyre produktiv.
KOSTOT E NDRYSHUESHME: bashkėpunėtorėt mjekė dhe higjenistė.
KOSTOT FIKSE tė menaxhimit tė aparaturave (blerja dhe leasing), konsulentėt, vendet dhe shėrbimet, tė pėrgjithshme, personeli mjekėsor, amortizimet dhe tė tjera.
Nga bashkimi i tė gjitha informacioneve qė vijnė nga tabelat e mėsipėrme, vjen sinteza pėrfundimtare (buxheti). Kjo do tė na japė informacione mbi fizibilitetin ekonomik tė projektit nėpėrmjet disa treguesve si Margjina e Kontributit (MdC), incidenca e kostove fikse dhe tė ndryshueshme nė bazė tė prirjes sė prodhimit pėr tė arritur nė fund tė ardhurat bruto.
Si pėrfundim buxheti duhet tė shihet si njė udhėzues i dobishėm pėr sipėrmarrėsin dentist qė dėshiron tė lidhet nė njė treg gjithnjė e mė konkurues, i vėshtirė dhe qė kėrkon njė qasje gjithnjė e mė sipėrmarrėse. Duhet tė parashikojmė ngjarjet, ose tė zhvillojmė rolin drejtues pėr tė ardhmen. Nė kėtė kuptim buxheti dhe mjetet e tjera tė kontrollit tė ndėrmarrjes mund tė jenė njė mbėshtjetje e vlefshme pėr arritjen e objektivave tė pėrcaktuara.
Nėn kujdesin e: dott. Franco Cellino, specialist kontrolli i drejtimit Lessicom
Pėrktheu: Valbona Spahia