Dritė dhe hije nga hetimi EduCarie i "Accademia Italiana di Odontoiatria Conservativa e Restaurativa (AIC)" i prezantuar gjatė Kongresit tė 19 Internacional CONSEURO kohėt e fundit tė pėrfunduar nė Bologna.
Rritet risku i kurave stomatologjike: 12 muajt e fundit, 9 prindėr nga 10 deklarojnė se kanė qenė ose kanė shoqėruar fėmijėt e tyre te dentisti tė paktėn njė herė pėr njė kontroll ose pėr njė problem specifik dentar, por ėshtė akoma shumė e dobėt njohja e rregullave tė parandalimit tė kariesit dhe shumė pak e njohur diagnoza e hershme dhe korrekte. Nga stomatologėt vetėm 30% e dentistėve kryejnė rregullisht mini RX qė kanė saktėsi mė tė lartė diagnostikuese dhe pothuajse 20% e dentistėve pėrdor digė.
Nga hetimi i realizuar nė 1000 prindėr me fėmijė nėn 14 vjeē, del nė pah se, edhe pse 90% e tyre afirmojnė se kanė shkuar te dentisti dhe se i kanė ēuar dhe fėmijėn e tyre tė paktėn njė herė gjatė vitit tė fundit, janė tė shumta pyetjet e paqarta qė lidhen me shėndetin oral.
Mė shumė se 50% injoron se teprica e sheqerit apo njė higjienė e dobėt orale janė ndėr pėrgjegjėsit mė tė mėdhenj tė kariesit, 64% nuk di se kjo mund tė evoluojė nė pak muaj. Tė paktėn 20% di se kariesi qė ka pikun e tij tė incidencės nė 6, 25 dhe mbi 70 vjeē, mund tė shfaqet nė ēdo moshė dhe jo vetėm te fėmijėt; mė shumė se 50% nuk e di se dhėmbėt e qumėshtit me karies, njė problem pėr 640 milion persona nėn 6 vjeē nė botė duhet tė kurohen pėr mirėmbajtjen e shėndetit oral.
Por nga hetimet del nė pah kritika edhe kundrejt dentistėve.
"Shumė tė pakta deri mė tani janė diagnozat korrekte dhe tė shpejta, por italianėt nuk dinė se cila ėshtė rrjedha e duhur qė tė arrijnė tė njohin kariesin mirė dhe nė kohė" dėshmojnė nga AIC duke nėnvijėzuar se rezultatet e hetimit tregojnė se 52% mendon se diagnoza e kariesit mund tė kryhet mė mirė me njė vizitė dhe njė radiografi panoramike.
"Nuk ėshtė e vėrtetė: vetėm vizita nuk "shikon" pjesėn mė tė madhe tė kariesit, mbi tė gjitha atė tė vogėl ndėrmjet dhėmbėve. Goja mė pas duhet tė pastrohet, thahet dhe zmadhohet pėr tė mundur vėrtetė qė tė vlerėsohet gjendja e dhėmbėve: nėse pėr shembull para nuk hiqet pllaka bakteriale ėshtė sikur njė karrocier tė kėrkonte tė vlerėsonte njė dėm tė makinės pa e larė mė parė - shpjegojnė Federico Ferraris, pėrgjegjės i projektit hAICarie dhe Giovanni Sammarco, anėtar i komisionit tė projektit - Edhe panoramika e pėrdorur nga 70% e dentistėve nuk ka njė saktėsi tė mjaftueshme sepse ka njė koeficient distorsioni dhe zmadhimi 15-30% dhe mbi tė gjitha janė gjithmonė tė pranishme mbivendosje tė strukturave dentare. Testet radiologjike mė efikase janė radiografitė e vogla endo-orale qė sot pėrdor vetėm 30% e dentistėve, qė duhet pėrsėritur rregullisht (ēdo 6 apo 12 muaj) ose mė rrallė nė bazė tė shkallės sė riskut pėr tė zhvilluar karies te njė pacient i vetėm: nė kėtė mėnyrė mund tė shikohen dhe karies i vogėl sipėrfaqėsor, pėr ndėrhyrje qė mė pas rezultojnė pak invazive, mė tė thjeshta dhe mė pak tė kushtueshme krahasuar me zgjidhjen e njė kariesi tė thellė. E rėndėsishme dhe diga, pėr tė ndėrhyrė me siguri nė dhėmbė tė dukshėm mirė dhe tė thatė por dhe nė kėtė rast vetėm 20% e dentistėve e pėrdor: ja pėrse shpjegimi se cilat janė modalitetet korrekte pėr diagnozėn e hershme tė kariesit ėshtė zemra e projektit tonė hAICare qė tani dhe deri nė fund tė vitit do tė sjellė nė tė gjithė rajonet kurse formimi prej 4 orėsh, secili dedikuar dentistėve."
Nė fund tė vitit do tė jenė rreth 4000 stomatologėt e formuar me objektivin qė njė numėr gjithmonė e mė i madh kolegėsh tė adoptojė teknikat qė mund tė identifikojnė kariesin gjithmonė e mė herėt pėr t'i garantuar kėshtu pacientėve kura mė tė mira, mė pak tė dhimbshme dhe mė pak invazive, kujtojnė AIC.
Mė poshtė janė disa nga tė dhėnat e marra nga hetimi:
90% e prindėrve deklaron se ka qenė ose ka shoqėruar fėmijėt e tij te dentisti tė paktėn njė herė nė 12 muajt e fundit, nga kėta mė shumė se 50% vetėm njė herė me maksimum prej 61 dhe 55% nė Jug dhe nė Ishuj, 30% tė paktėn disa herė, 10% mė shumė se dy herė
Mė shumė se gjysma e prindėrve nuk e di se ushqimi shumė i pasur me sheqerna ose mungesa e higjienės orale provokojnė karies
Pothuajse 20% di se kariesi mund tė lindė nė ēdo moshė dhe nuk prek vetėm fėmijėt
Mė shumė se 60% injorojnė se kariesi mund tė evoluojė nė harkun e pak muajve
Mė shumė se 55% e prindėrve nuk di se dhėmbėt e qumėshtit me karies duhen kuruar sepse mund tė dėmtojnė ose pengojnė lindjen e dhėmbėve tė pėrhershėm
Rreth 70% ka njė fobi tė vėrtetė nga dentisti
33% i lan dhėmbėt vetėm njė herė nė ditė dhe 25% kur kujtohet ose kur ka kohė
25% e personave nėn 14 vjeē i lan dhėmbėt vetėm nėse prindėrit i thonė qė ta bėjnė
Vetėm 30% e dentistėve kryen rregullisht mini RX qė kanė saktėsinė mė tė madhe diagnostikuese
Pothuajse 20% e dentistėve pėrdor digėn, njė fletė gome qė izolon dhėmbin nga lagėshtia e gojės, qė mundėson njė zonė dentare tė thatė dhe mjaft tė dukshme, e nevojshme pėr njė trajtim korrekt.
Pėrktheu: Erjola Taga