Kariesi dentar, OBSH bën apel për strategji parandaluese dhe fushata të reduktimit të sheqernave të thjeshtë

Kariesi dentar është një problem i madh i shëndetit publik në nivel botëror dhe është një sëmundje e shtrenjtë për t'u kuruar - kjo vlen për Vendet e industrializuara ku kërkon rreth 5-10% të buxhetit për shëndetin oral dhe është shkaku i parë për shtrimin në spital të fëmijëve në disa Vende në zhvillim. Por kariesi parandalohet thjeshtë, në mënyrë të thjeshtë, me pak kosto për popullsinë.

Të kufizosh konsumin e sheqernave të thjeshtë me më pak se 10% të totalit të kalorive të konsumuara - dhe në mënyrë ideale në më pak se 5% - minimizon riskun për të zhvilluar lezione karioze gjatë jetës. Strategjitë e sensibilizimit të popullsisë që shkojnë në këtë drejtim janë çelësi dhe duhet të jenë një prioritet i lartë dhe urgjent i politikave të shëndetit publik. Por ndër masat politike që mund të kenë një impakt është edhe reagimi me publicitet dhe etiketime i pijeve me sheqer dhe i burimeve të tjera dietetike të sheqernave të thjeshtë.

Janë këto disa nga udhëzimet që përmban dokumenti i informimit teknik dhe i adresimit, i publikuar kohët e fundit nga World Health Organization (Organizata Botërore e Shëndetit) me titullin "Sheqeri dhe kariesi dentar" për të theksuar përhapjen, shkaqet dhe strategjitë parandaluese të sëmundjes dhe për të favorizuar përhapjen në vende të ndryshme, të politikave të sensibilizimit mbi popullsinë.

"Rreth gjysma e popullsisë botërore është e prekur nga kariesi" lexohet në parathënien e dokumentit. Bëhet fjalë në fakt për "sëmundjen më të përhapur ndër patologjitë jo infektive (NCD) dhe që nga momenti që përfaqëson shkakun e parë të humbjes së elementeve dentare të përhershme (2,3 bilion individë) dhe të XII për dhëmbët e qumështit (560 milion fëmijë) është edhe gjendja shëndetësore më e zakonshme në botë e përfshirë në dokumentin Global Burden of Disease Study të 2015".

Kariesi "ndikon në shëndetin e përgjithshëm, mirëqenien, marrëdhëniet sociale dhe gjendjen ekonomike" dhe "i intereson të gjitha moshave dhe të gjithë grupeve socio-ekonomike". Shpërndarja në botë është jo homogjene: "prek në mënyrë jo proporcionale popullsitë e varfra dhe të disavantazhuara që kanë më pak akses ndaj parandalimit dhe ndaj kurave", në fakt në vendet në zhvillim "një numër i madh lezionesh karioze nuk kurohet dhe shpesh dhëmbët e prekur nga karisei nëse shkaktojnë dhimbje, ekstraktohen".
Nivele të larta të kariesit dentar më pas "verifikohen në vendet me të ardhura mesatare ku konsumi i sheqernave është i lartë". Problemi është se edhe kostot ekonomike që lidhen me sëmundjen janë "të pafuqishme: është vlerësuar se në nivel botëror në 2010 janë shpenzuar rreth 298 miliard dollarë për kostot direkte të kariesit dentar dhe rreth 144 miliard dollarë për shpenzime shëndetësore indirekte për një total prej 442 miliard dollarë".

Pra "strategjitë për të reduktuar konsumin e sheqernave të thjeshtë janë çelësi për shëndetin publik", edhe pasi përfaqësojnë një ndërhyrje parandaluese me kosto të ulët. "Edhe pse kariesi dentar është rezultati i një ekspozimi permanent me një faktor risku ushqimor (sheqernat e thjeshtë) dhe një reduktim i vogël i riskut të kariesit dentar në fëmijëri është domethënës në jetën në vijim. Është e rëndësishme që ndërhyrjet e parandalimit në të gjithë popullsinë të jenë në mënyrë universale të disponueshme dhe të aksesueshme".

Por "shpesh, kariesi dentar nuk merr prioritetin e duhur në planifikimin shëndetësor për shkak të një nënvlerësimi të peshës së vërtetë të impaktit të sëmundjes. Vëmendja e ndërhyrjeve është në përgjithësi e karakterizuar nga një qasje e izoluar e sëmundjes dhe nga një fokus mbi trajtimin e kushtueshëm klinik në vend të strategjive të integruara me kosto të ulët për shëndetin publik, që kanë të bëjnë me popullsi të tëra dhe fokusimin te faktorët e zakonshëm të riskut për NCD". Në fakt "ndërhyrjet e shëndetit publik të dedikuara për parandalimin e kariesit dentar dhe të sëmundjeve të tjera orale janë shumë efikase kur integrohen me strategji të tjera parandaluese dhe kontroll të sëmundjeve të tjera jo infektive mbi bazën e principit që të mbajë nën kontroll risqet e zakonshme dhe më të rëndësishme përcaktuese për shëndetin".

Ndër masat, "duhet të inkurajohet gjithashtu zbatimi i strategjive të shëndetit publik për të promovuar ekspozimin e duhur dhe përdorimin e fluorit" edhe nëse, vijon dokumenti, "të ballafaqosh shkakun (pra sheqernat e thjeshtë) mbetet esenciale për parandalimin dhe reduktimin e kariesit dentar". Për këtë OBSH sugjeron dhe një seri politikash impakti: të parashikojë një "taksim të pijeve me sheqer dhe të ushqimeve me një përmbajtje të lartë të sheqernave të thjeshtë dhe një etiketim të qartë ushqimor që të ndihmojë në identifikimin e këtyre produkteve; të përmirësojë ambientin ushqyes në institucionet publike; të heqë të gjitha pijet e sheqerosura - të ëmbëlsuara nga shitja në vendet publike; të bëjë prioritet rritjen e ndërgjegjësimit dhe aksesin ndaj ujit të pastër si pije e sigurt për dhëmbët".

Francesca Giani

Përktheu: Erjola Taga