A mund të ndikojë radioterapia e kokës dhe e qafës në cilësitë mekanike dhe në kohëzgjatjen e restaurimeve tona dentare?

Në rastet e pacientëve të prekur nga tumoret e kokës dhe të qafës është fortësisht e rekomanduar që të monitorohet gjithmonë shëndeti i tyre oro-dentar nga ana e stomatologut para, gjatë dhe pas radioterapisë, nëse kjo e fundit do të kryhej.

Radioterapia e kokës dhe e qafës (HNRT) prodhon një seri efektesh anësore të pakëndshme në indet që rrethojnë tumorin, të cilat në nivel oral mund të jenë:

- prodhim i tepërt i pështymës
- mukozit
- trismus
- osteoporozë
- karies që lidhen me rrezatimet

Është bërë e mundur që të konstatojmë se në 25% të pacientëve që i janë nënshtruar radioterapisë së kokës dhe qafës është verifikuar një fillim i shpejtë i kariesit dhe shpërndarje dentare e përgjithshme e tillë që të komprometojë funksionin e përgjithshëm oral dhe cilësinë e jetës së vetë pacientëve.

A mund të komprometojë radioterapia e kokës dhe e qafës kohëzgjatjen dhe integritetin e restaurimeve, që dentisti ka kryer apo po kryen?

Disa studime in vitro kanë treguar një ndërveprim negativ midis dozave të rrezatimeve të ionizuara dhe materialeve dentare metalike të cilat duket se rrisin dozën e rrezatimeve origjinale për shkak të densitetit të tyre të lartë, numrit atomik dhe përcjellshmërisë [Chin 2009, Reitemeier 2002]. Gjithashtu është vërejtur se dhe cilësitë mekanike dhe mbijetesa klinike e materialeve dentare si cemente konvencionale qelq-ionomere dhe qelq-ionomere të modifikuara me rezinë, janë fortësisht të influencuara nga prodhimi i tepërt i pështymës që lidhet me dëmtimin radiogjenik të gjëndrave të pështymës. Materialet e restaurimit pra ato më të përshtatshmet në këto rrethana duket se janë rezinat kompozitë.

Në një rishikim sistematik të kohëve të fundit të publikuar në Dental Materials, nëntor 2017, analizohen provat shkencore të impaktit, in vitro dhe in vivo, që radioterapia e kokës dhe e qafës mund të ketë mbi sjelljen mekanike të restaurimeve në rezinë kompozitë dhe të sistemeve adezive, për të kontribuar në analizën e fundit të zhvillimit të protokolleve specifike në materialet që duhen përdorur në këto raste dhe në cilat procedura duhet t'i adoptojmë ato.

Autorët kanë kryer një kërkim të të gjithë artikujve përkatës të publikuar në literaturë në gjuhën angleze nëpërmjet PubMed, Embase, Scopus dhe ISI Web të Science databases duke përdorur si fjalë kyçe: "radioterapia", "rezinat kompozitë" dhe "sistemet adezive". Studimet e seleksionuara duhet të kenë vlerësuar sjelljen mekanike të rezinave të përbëra dhe/ose të sistemeve adezive si në rastet në të cilat procedura e restaurimit do të drejtohej para dhe/ose pas një doze maksimale të radioterapisë ≥50 Gy, si in vitro dhe in vivo. Nga 115 studime të evidentuara vetëm 16 janë përfshirë në rishikimin final, nga këto 5 kanë vlerësuar efektet e HNRT in vitro në mikro-fortësinë, rezistencën në përdorim, rezistencën diametrale dhe rezistencën ndaj përkuljes dhe rezinave kompozitë, duke mos treguar asnjë efekt negativ domethënës në pjesën më të madhe të raporteve.

11 studime kanë vlerësuar forcën e adezionit në sistemet adezive duke mos raportuar efektet negative domethënëse, kur procedura e ngjitjes do të ishte kryer para HNRT-së së simuluar. Përkundrazi, 5 studime kanë treguar se forca e lidhjes zvogëlohej kur procedura e adezionit ishte kryer pak pas radioterapisë in vitro.

Nga të dhënat e këtij studimi mund të përfundojmë se sjellja mekanike e rezinave kompozitë dhe e sistemeve adezive nuk duket se influencohet nëse radioterapia HNRT do të aplikohej pas procedurës së ngjitjes. Megjithatë forca e lidhjes së sistemeve adezive shkon ndesh me zvogëlimin kur radioterapia e simuluar kryhet menjëherë para procedurës së ngjitjes.

Nën kujdesin e Lara Figini, Koordinatore Shkencore Odontoiatria33

Për më tepër:
• Chin DW, Treister N, Friedland B, Cormack RA, Tishler RB, Makrigiorgos GM et al. Effect of dental restorations and prostheses on radiotherapy dose distribution: a Monte Carlostudy. J Appl Clin Med Phys 2009;10:80-9.
• Reitemeier B, Reitemeier G, Schmidt A, Schaal W,Blochberger P, Lehmann D, et al. Evaluation of a device forattenuation of electron release from dental restorations in atherapeutic radiation field. J Prosthet Dent 2002;87:323-7.
• Madrid Troconis CC, Santos-Silva AR, Brandão TB, Lopes MA, de Goes MF. Impact of head and neck radiotherapy on the mechanical behavior of composite resins and adhesive systems: A systematic review. Dent Mater. 2017 Nov;33(11):1229-1243.

Përktheu: Erjola Taga