Kirurgjia orale te fëmijët

Kirurgjia orale te fëmijët zakonisht përcaktohet si një kirurgji e vogël, duke supozuar se te fëmijët patologjitë janë të lehta që të dallohen dhe që manovrat kirurgjikale janë gjithnjë e më të vogla. Përveç këtyre kur flitet për kirurgji mendimi i parë shpesh lidhet me operacionin, pa llogaritur që akti kirurgjikal është vetëm një nga fazat e trajtimit. Në të vërtetë kur flitet për kirurgji orale te fëmija nënkuptohet një proces diagnostiko-terapeutik që kërkon kompetenca specifike përveç eksperiencës kirurgjikale të maturuar tek adulti.

Vështirësitë fillojnë me diagnozën, që kërkon njohjen e patologjive specifike të moshës. Sapo të vendoset diagnoza duhet të formulohet një plan trajtimi racional dhe i detajuar. Në këtë pikë nuk na mbetet gjë tjetër përveç kryerjes me saktësi të trajtimit kirurgjikal që sidoqoftë duhet të marrë parasysh karakteristikat anatomike dhe psikologjike të vogëlushëve.

Diagnoza

Objektivat kryesore të diagnozës janë:
• kuptueshmëria nëse ka një patologji në veprim apo një patologji të mundshme;
• identifikimi i patologjisë.

Para së gjithash, kujtojmë që jo të gjitha anomalitë janë patologjike: për shembull, një frenulum vestibular që lidhet me diastemën nuk konsiderohet më një patologji. Edhe për këtë duhen përditësime dhe rishikime të rëndësishme të literaturës.

Shumë patologji të vogëlushëve kanë një dekurs të shpejtë dhe prandaj është e rëndësishme që të ndërhyhet menjëherë. Për këtë nuk mjafton vetëm identifikimi i patologjive në veprim por duhen njohur edhe situatat klinike në të cilat është i mundur fillimi i një patologjie dhe të vendoset një program kontrolli i afërt.

Për shembull, infraokluzioni progresiv mund të transformojë një avulsion të thjeshtë të një molari në heqjen kirurgjikale të një dhëmbi qumështi të retinuar në thellësi me raporte që rrezikojnë nervin e mjekrës, nervin alveolar inferior ose sinusin e nofullës.

Prania e dy serive të dhëmbëve në nofull që ende nuk janë zhvilluar mirë e bën të vështirë identifikimin e saktë të një patologjie të caktuar. Për shembull, nuk është gjithnjë e thjeshtë të njihet prania e një ose më shumë dhëmbëve të mbivendosur dhe të dallohen dhëmbët në seri normale.

Plani i trajtimit

Plani i trajtimit parashikon këshillimit me ortodontin në pothuajse të gjitha rastet. Objektivat e planit të trajtimit janë:
• vendosja e indikacionit kirurgjikal;
• stabilizimi i kohëve sipas ortodontit;
• projektimi i ndërhyrjes me detaje.

Jo të gjitha patologjitë kanë nevojë për një trajtim kirurgjikal: për shembull, një mesiodens inverso i thelluar nuk kërkon heqje nëse nuk ka simptoma ose nuk nevojitet trajtim ortodontik. Një planifikim i saktë i ndërhyrjes është supozimi i një procedure të pastër kirurgjikale pa surpriza.

Ndërhyrja

Qëllimi i ndërhyrjes kirurgjikale është zgjidhja e patologjisë, duke minimizuar traumën kirugjikale dhe psikologjike, duke kërkuar favorizimin e një shërimi të mirë. Një kusht paraprak i rëndësishëm është paraqitur nga zgjedhja e instrumenteve të përshtatshme dhe të përditësuara.

Faza kryesore të ndërhyrjes janë:
• përgatitja psikologjike dhe farmakologjike e pacientit;
• anestezia pa dhimbje;
• kryerja e ndërhyrjes me teknika atraumatike dhe të përshtatshme për një rast, duke privilegjuar për shembull joinvazivitetin apo shpejtësinë, duke pasur parasysh gjithmonë anatominë, rritjen dhe situatën periodontale;
• dorëzimi (instruksionet, disponueshmëria, modelet).

Periudha post-operative

Detyrat e kirurgut nuk përfundojnë me ndërhyrjen: pacienti duhet të ndiqet deri në fund të zgjidhjes së plotë të patologjisë, duke parashikuar mundësinë e përsëritjes ose të patologjisë së re që mund të lidhet me të (për shembull, cistet ose dhëmbët e mbivendosur që dalin vonë).

Diskutime

Kur pacienti është një fëmijë mërzia nga terapia (apo overtreatment) rezulton veçanërisht e urryer dhe mund të nxisë momente nevrikosjeje te prindërit. Shembujt që ndeshim më shpesh janë:
• ekzaminimet radiografike të padobishme;
• administrimi i pamatur i antibiotikëve;
• narkoza për ndërhyrjet e vogla.

Ekzaminimet invazive (radiografitë, veçanërisht ato tredimensionale) janë shpesh të kërkuara si masa paraprake ose për të shtyrë një vendim që nuk kanë qenë në gjendje ta marrin. Kur ndiqet një dekurs diagnostikues racional dhe koherent, ekzaminimet radiografike janë të nevojshme për diagnozën dhe për të vendosur detajet në planin e trajtimit. Imazhet tredimensionale janë shumë të bukura por shpesh na tregojnë vetëm atë që e dimë tashmë, si për shembull pozicionin vestibulo-lingual ose vestibulo-palatinal të dhëmbëve të mbivendosur, duke paguar për një rrezatim të kotë.

Stomatologët shpesh janë akuzuar nga organizmat ndërkombëtarë kompetentë për dhënien e recetave të kota (dhe pra të dëmshme për individin dhe popullsinë) me antibiotikë në të gjitha llojet e ndërhyrjeve. Zgjedhja e momentit të përshtatshëm për të vepruar është një pikë thelbësore e planit të trajtimit. Në shumë raste është patologjia ajo që vendos për një ndërhyrje të menjëhershme (për shembull, cistet) por shpesh është e mundur të shtyhet pa shkaktuar dëmtime dhe të pritet momenti i duhur për bashkëpunimin me pacientin në mënyrë që ndërhyrja me anestezi lokale të jetë sa më atraumatike edhe nga pikëpamja psikologjike. Sedacioni i ndërgjegjshëm me protoksid azoti zgjidh shumë probleme në rastet e fëmijëve që nuk bashkëpunojnë. Narkoza duhet të konsiderohet një burim ekstrem dhe jo një anksiolitik. Risqet e rënda që lidhen me narkozën nuk justifikohen në pjesën më të madhe të patologjive stomatologjike: komplikacionet e rënda janë të rralla është e vërtetë por mund të jenë të pandreqshme.