Kohėt e fundit ėshtė venė re njė rritje e interesit pėr kujdesin shėndetėsor nėpėrmjet celularit, ku Organizata Botėrore e Shėndetėsisė (OBSH) ka prezantuar konceptin e m-health (shėndeti nėpėrmjet celularit) i pėrkufizuar si "shėndeti mjekėsor dhe publik", i mbėshtetur nga pajisjet mobile si telefonat celularė, pajisjet e monitorimit tė pacientėve, asistenca dixhitale personale (PDA) dhe teknologjitė e informacionit dhe komunikimit (TIK).
Sistemi i menaxhimit shėndetėsor i bazuar nė aplikacionet celulare synon tė pėrmirėsojė cilėsinė e pėrgjithshme tė shėrbimeve mjekėsore duke rritur produktivitetin e kėtyre tė fundit dhe duke ulur kostot e menaxhimit.
Ekzistojnė disa aplikacione celulare nė dispozicion, duke pėrfshirė, nė fushėn e higjienės orale, aplikacionin e quajtur "Brush DJ", njė program i zhvilluar pėr tė motivuar menaxhimin e shėndetit oral. Njė shembull tjetėr i njė aplikacioni celular ėshtė "White Teeth", i zhvilluar pėr pacientėt qė pėrdorin aparate ortodontike me qėllim parandalimin e kariesit dentar, duke ndihmuar nė pėrmirėsimin e zakoneve tė higjienės orale nė shtėpi.
Njė aplikacion celular i prezantuar sė fundi ndihmon nė vlerėsimin e rrezikut tė kariesit te fėmijėt dhe menaxhimin e tij nė pėrputhje me rrethanat, quhet "CAMBRA-kids" dhe u zhvillua pėr herė tė parė nė Kore. Ėshtė njė aplikacion qė rrjedh nga CAMBRA (aplikacioni pėr menaxhimin e kariesit bazuar nė vlerėsimin e rrezikut) dhe ka treguar rezultate tė rėndėsishme si nė aspektin e pėrdorimit, ashtu edhe tė cilėsisė dhe dobisė.
CAMBRA ėshtė njė protokoll sistematik i parandalimit tė kariesit tė bazuar nė dėshmi, i cili fokusohet nė rrezikun pėr karies dhe ndėrhyrjen e hershme pėrpara se ai tė formohet si njė proces i vazhdueshėm.
CAMBRA vlerėson rrezikun individual tė kariesit me njė sėrė treguesish tė sėmundjes, faktorė rreziku dhe faktorė mbrojtės. Prandaj, ai klasifikon nivelin e rrezikut tė pacientit si tė ulėt, tė moderuar, tė lartė dhe jashtėzakonisht tė lartė. Niveli i rrezikut tė kariesit mund tė pėrdoret pėr tė pėrcaktuar nevojėn pėr ndėrhyrje terapeutike.
CAMBRA i klasifikon fėmijėt nė dy grupmosha: nėn 5 vjeē dhe mbi 6 vjeē. Aplikacioni menaxhon kariesin dentar sipas njė sėrė protokollesh dhe udhėzimesh tė organizuara pėr ēdo grup tė rrezikut tė kariesit.
Higjienistėt dhe dentistėt dentarė luajnė natyrisht njė rol tė rėndėsishėm nė lehtėsimin e programit CAMBRA gjatė gjithė procesit tė praktikės klinike. Gjatė procesit tė menaxhimit, kėta ekspertė ofrojnė marrjen e historisė mjekėsore, vlerėsimin e rrezikut pėrmes intervistave tė pacientėve, vlerėsimin klinik me pajisje pėr zbulimin e kariesit si rrezet X dhe fotografitė, testet e pėshtymės dhe testet bakteriale, aplikimin e fluorit ose sealantit dentar, edukimin e pacienti nė higjienė orale korrekte dhe tė vazhdueshme nė shtėpi.
Nė mėnyrė tė veēantė, aplikacioni "CAMBRA-kids" ruan avantazhet e modelit CAMBRA pėr zbulimin e personalizuar tė kariesit tė bazuar nė rrezik dhe menaxhimin e provave, dhe fokusohet nė menaxhimin e fėmijėve nėn 5 vjeē, tė cilėt kanė mė shumė gjasa tė jenė tė rrezikuar nga kariesi.
Tipologjia e kėrkimit dhe modaliteti i analizės
Nė njė studim, tė publikuar nė "International Journal of Dental Hygiene", autorėt kanė pėrcaktuar efektet qė sjell nė menaxhimin e kariesit dentar njė aplikacion celular i quajtur "CAMBRA-kids" te fėmijėt nėn 5 vjeē gjatė njė periudhe njėvjeēare.
Studimi u krye nė 119 fėmijė parashkollorė dhe prindėrit e tyre. Prindėrit shkarkuan aplikacionin celular "CAMBRA-kids" vendosėn faktorėt specifikė dhe tė personalizuar tė rrezikut dhe mbrojtjes pėr fėmijėt e tyre. Dentisti vendosi treguesit e sėmundjes pas ekzaminimit klinik te fėmijėt.
Nė bazė tė tė dhėnave, grupi i rrezikut tė kariesit u pėrcaktua automatikisht nga aplikacioni "CAMBRA-kids".
Nė varėsi tė nivelit tė rrezikut, menaxhimi i kariesit u krye pėr 12 muaj sipas udhėzimeve.
Rezultatet
Niveli i rrezikut tė kariesit te fėmijėt ndryshoi pas kryerjes sė menaxhimit tė kariesit pėr 1 vit. Nė ndryshimin e CRA (Caries Risk Assessment) sipas faktorėve, faktorėt e rrezikut u ulėn nė tė gjitha grupet e rrezikut, ndėrsa faktorėt mbrojtės u rritėn nė tė gjitha grupet e rrezikut.
Shėnuesit e sėmundjes u rritėn pas 12 muajsh nė grupin me rrezik jashtėzakonisht tė lartė dhe grupin me rrezik tė lartė, por u ulėn nė grupin me rrezik tė ulėt.
Konkluzionet
Nga tė dhėnat e kėtij studimi, tė cilat duhet tė vėrtetohen edhe nė punime tė tjera tė ngjashme, mund tė konstatohet se pėrdorimi i aplikacionit celular "CAMBRA-kids" te fėmijėt parashkollorė ka efekte pozitive pėr menaxhimin e kariesit veēanėrisht pėr subjektet me tė lartė dhe jashtėzakonisht rrezik i lartė i kariesit.
Pėr mė shumė informacion:
An-Na Yeo, Su-Young Lee. Effect of dental caries management using "CAMBRA-kids" mobile application for children under 5 years old. Int J Dent Hygiene agosto 2022;20;443-52.