Stomatologjia dhe nutraceutika: aplikimet klinike

Dieta mesdhetare, së fundmi e njohur nga UNESCO si Trashëgimi e Njerëzimit lidhet me një risk të reduktuar të çrregullimeve kronike/degjenerative, si sëmundjet kardiovaskulare dhe neurodegjenerative dhe disa lloje tumoresh. Studime paraklinike kanë treguar se disa efekte të dobishme për shëndetin janë, të paktën pjesërisht, të atribuar ndaj veprimit të përbërësve nutraceutikë të pranishëm te produktet me origjinë vegjetale të cilët paraqesin dobi të mundshme klinike, parandaluese dhe terapeutike. Përbërës të tillë janë në zemër të nutraceutikës, shkencë kjo e futur së fundmi, që studion aktivitetin e tyre të shumtë biologjik dhe vetitë shëndetësore.

Qëllimi kryesor i këtij artikulli është që të fusë konceptet bazë që lidhen me substancat nutraceutike, burimet e tyre ushqimore kryesore dhe lidhjen e tyre me dietën mesdhetare. Janë ekzaminuar studimet e pranishme në literaturën shkencore ndërkombëtare për të shquar pikat e forta dhe të dobëta mbi përdorimin e substancave të ndryshme nutraceutike, në veçanti polifenolet, isoprenoidet dhe alkaloidet, në mënyrë që të merren rekomandime të dobishme për mjekun.
Ndërmjet aktiviteteve të ndryshme biologjike të agjentëve nutraceutikë, tregohet gjithashtu një aftësi e lartë në reduktimin e stresit oksidativ, domethënë prodhimi endogjen i specieve që lidhen me oksigjenin (ROS, reactive oxygen species) në kushte fiziologjike dhe/ose patologjike.

Arsyetimi në bazë të substancave nutraceutike

Arsyetimi në bazë të përdorimit të substancave nutraceutike në stomatologji qëndron në aftësinë e tyre për të zhvilluar tre veprime kryesore, mbi të cilat bazohen efektet e tyre parandaluese dhe terapeutike.
I pari konsiston në një aktivitet antimikrobik përkundrejt patogjeneve orale, në fakt përbërje të tilla kanë objektiva të ndryshme biokimike dhe molekulare kundër metabolizmit bakterial dhe fungal, gjithashtu pengon replikimin viral.
I dyti është veprimi anti-inflamator nëpërmjet reduktimit të prodhimit të ndërmjetësuesve pro-inflamator të përfshirë në disa sëmundje orale me origjinë inflamatore, si sistemi cikloksigenase (Cox)/ lipoxygenase (oksigjen i lëngët) dhe prodhimin e citokinave (interleukina IL-1, IL-8, IL-10), përmes mekanizmave të pavarur nga faktori i transkriptimit nuklear NF-êB. Substanca të tilla, reduktojnë aktivitetin e osteoklasteve, duke nxitur monocitet/makrofagët për të prodhuar citokinat anti-inflamatore. I treti është aktiviteti anti-tumor, ashtu si dhe për aktivitetin antibiotik, substancat neutracetike mund të konsiderohen si agjentë anti-tumor "multi-objektiv", veçanërisht të favorshme për kontrollin e sëmundjeve multifaktoriale siç janë kanceret. Ato veprojnë në nivelin e ciklit qelizor, të apoptozës, të receptorëve stereoidë, të angiogenesis dhe të metastazave.
Është edhe roli i stomatologut për të përhapur stilet e jetesës ushqimore. Një dietë e shëndetshme përfshin efektin sinergjik të agjentëve të ndryshëm nutraceutikë, rekomandimet shëndetësore të përhapura sot, qoftë në nivel kombëtar, qoftë në nivel ndërkombëtar, duke patur si bazë një dietë të ekuilibruar, të bazuar në konsumin ditor të pesë ose më shumë racioneve të frutave dhe perimeve, bishtajave dhe drithërave; te konsumi çdo javë i peshkut; te futja e reduktuar e sheqernave të thjeshta, kripës dhe yndyrnave të ngopura me origjinë shtazore.

Nën kujdesin e : Anna Maria Melica, Konsulente Shkencore e "Dental Cadmos"

Përktheu: Valbona Spahia