Hiposalivacioni si efekt anësor i radioterapisë për tumorin e kokës dhe të qafës

Radioterapia konvencionale versus radioterapia me intensitet të moduluar

Nga Figini Lara

Kserostomia është një efekt anësor i zakonshëm që verifikohet pas radioterapisë RT për tumorin e kokës dhe të qafës (HNC) dhe shkaktohet nga dëmtimi i gjëndrave të pështymës nga rrezatimi.

Hiposalivacioni mund të ketë efekte të rënda në cilësinë e jetës së pacientëve pasi mund të çrregullojë të folurën, shijen, përtypjen, gëlltitjen, gjumin dhe mbajtjen e protezave të lëvizshme përveç kërcënimit të shëndetit oral pasi pështyma zotëron karakteristika antimikrobike, lubrifikuese, zbutëse të pH dhe mbështet riminieralizimin.

Është vënë re se radioterapia tredimensionale konvencionale (3DCRT), për të trajtuar tumoret orale dhe ato të qafës, manifeston si efekt të shpeshtë anësor hiposalivacionin, ndërsa radioterapia me intensitet të moduluar (IMRT), pasi ofron rrezatime më të fokusuara në krahasim me 3DCRT, duket se shkakton shumë më pak hiposalivacion.

Tipologjia e kërkimit dhe mënyra e analizimit
Në një studim të publikuar në Journal of the American Dental Association qershor 2018, është krahasuar prurja e fluksit të pështymës te pacientët që kanë kryer 3DCRT dhe IMRT në krahasim me udhëzimet QUANTEC mbi hiposalivacionin. Autorët kanë vlerësuar rezultatet në 96 pacientë me HNC që kanë marrë radioterapi (RT): 20 janë trajtuar me 3DCRT të njëanshme, 17 kanë kryer 3DCRT bilaterale dhe 59 IMRT.

Autorët kanë matur sasinë e plotë të pështymës së stimuluar para trajtimit rrezatues, 3 dhe 12 muaj pas radioterapisë. Është përcaktuar si hiposalivacion sasia e pështymës së plotë të stimuluar që është më e vogël se 3,5 gramë për 5 minuta.

Rezultate
Pas 12 muajsh, 50% dhe 54% e pacientëve të trajtuar, respektivisht me 3DCRT të njëanshme dhe IMRT, kanë shfaqur një hiposalivacion jo domethënës nga ana statistikore në krahasim me atë të zhvilluar nga 71% e pacientëve që kanë kryer 3DCRT bilaterale. Një përqindje më e ulët e pacientëve që kanë kryer IMRT (27%) dhe 3DCRT të njëanshme (%) kanë zhvilluar një zvogëlim të fluksit të pështymës (<25% se baza) në krahasim me pacientët që kanë kryer 3DCRT bilaterale (59%; P<004).

Gjithashtu një numër më i vogël pacientësh - trajtimi i të cilëve ka përmbushur udhëzimet e QUANTEC - ka dëshmuar një hiposalivacion në vijim në krahasim me individët trajtimi i të cilëve nuk ka përmbushur plotësisht udhëzime të tilla (39% kundër 71%; P<0.002).

Konkluzione
Nga të dhënat e zbuluara në këtë studim mund të përfundojmë se trajtimet rrezatuese 3DCRT të njëanshme dhe IMRT provokojnë si efekt anësor një prodhim më të vogël të pështymës në krahasim me trajtimin bilateral 3DCRT.

Implikime klinike
Pacientët me HNC të trajtuar me teknikat moderne të radioterapisë RT kanë një risk më të ulët për të zhvilluar hiposalivacion, në veçanti nëse janë përmbushur udhëzimet QUANTEC. Nga kjo mund të lindë një zvogëlim i krijimin të kariesit dentar, një probabilitet më i vogël që të mund t'i drejtohemi ekstraksionit dentar dhe zhvillimit të osteoradionekrozës post-ekstraktive.

Menaxhimi i pacientëve me HNC kërkon bashkëpunimin e një ekipi multidisiplinor që përfshin dentistët, radiologët dhe onkologët.

Për më tepër:
Tram Nguyen C, Lin S, Clark H, Hovan A, Wu J. Salivary flow rate after conventional and intensity-modulated radiation therapy. JADA 2018:149(6):432-41.

Përktheu: Erjola Taga