Bruksizmi: shkaqet, simptomat dhe trajtimi

Bruksizmi mund të tingëllojë si fjalë e huaj, por koncepti nuk është i tillë. Në fakt është tendenca për të shtrënguar dhe gërryer dhëmbët pa e ditur. Ky fenomen, natyrisht, është më i shpeshtë gjatë gjumit, kur është e pamundur të ushtrosh kontroll të vetëdijshëm mbi lëvizjet. Në veçanti, fazat e para të gjumit janë ato në të cilat ndodh kërcitja e dhëmbëve, ndërsa me ardhjen e gjumit të thellë lëvizjet pushojnë. Në fakt, bruksizmi është çrregullimi i tretë më i zakonshëm i gjumit pas bisedave në gjumë dhe gërhitjes, është e vështirë të japësh të dhëna precize por besohet se prek 8-10% të popullatës së përgjithshme. Teknikisht quhet parafunksion, pasi është një lëvizje që nuk ka qëllim, ndryshe nga përtypja ose gëlltitja. Bluarja e dhëmbëve, shtrëngimi i nofullave, mund të jetë gjithashtu një reagim spontan ndaj një emocioni, gjërat ndryshojnë kur bëhet konstante ose shumë intensive.

Nuk është aq i padëmshëm sa duket
Mund të duket një tik i padëmshëm, por bruksizmi ka disa pasoja si në sistemin dentar ashtu edhe në sistemin musculoskeletal. Zakonisht ata që vuajnë prej tij zgjohen me hidhërim të muskujve të fytyrës dhe qafës, nuk janë në gjendje të hapin gojën në maksimum dhe dhëmbët e tyre janë më të ndjeshëm ndaj nxehtësisë, të ftohtit dhe kontaktit me fijet e furçës së dhëmbëve. Në fakt, fërkimi i vazhdueshëm i sipërfaqeve të dhëmbëve të harkut të poshtëm dhe të sipërm çon në konsumimin e smaltit, ndonjëherë edhe në thyerje, e cila sjell formimin e të ashtuquajturave aspekte të konsumit, sipërfaqeve të rrafshëta për shkak të erozionit të smaltit . Dhëmbët më të prekur janë kaninet dhe incizivët anësorë. Në fund, me kalimin e kohës, ndodh që dhëmbi të shkurtohet vërtetë. Periodonti (mishrat, ligamentet e dhëmbit) ndikohet gjithashtu nga kjo traumë e zgjatur, si dhe nyja e nofullës (nyja temporomandibulare) dhe, siç është përmendur tashmë, brezat e muskujve të qafës, të mbajtur vazhdimisht nën tension. Shkaku i saktë i bruksizmit nuk dihet, përkundrazi janë një numër faktorësh që mund të nxisin këtë sjellje. Disa janë mekanike, për shembull shtrirja e papërsosur e dy harqeve dentare ose prania e parakontakteve, d.m.th. domethënë situata në të cilën një dhëmb i vetëm prek korrespondentin e harkut tjetër para të tjerëve. Kontaktet paraprake janë mjaft të shpeshta në rast të aplikimit të kurorave (kapsulave) që mund të jenë shumë të gjata krahasuar me dhëmbin që po zëvendësojnë. Lloji tjetër i faktorëve është psikologjik, pasi është provuar se bruksizmi shpesh ndodh tek njerëzit që përjetojnë stres të zgjatur. Së fundmi, është provuar se nëse çrregullimi ndodh që në fëmijëri, ai ka tendencën të vazhdojë deri në moshën e rritur.

Parandalimi i bruksizmit
Bruksizmi konsiderohet si sëmundje parandaluese dhe kurative. Si fillim mund te përmendim aplikimin e të ashtuquajturit byte. I cili është një lloj pickimi, i bërë në bazë të ngulitjes së dy harqeve dentare, të ngjashme me protezat e boksierëve, të cilat këshillohet të përdoren natën. Qëllimi i tij është i dyfishtë: nga njëra anë për të mbrojtur smaltin nga erozioni, nga ana tjetër për të rivendosur shtrirjen e saktë të dy harqeve, në mënyrë që të eliminojë tensionin muskulor si në nofull dhe ashtu edhe në qafë. Nuk është rastësi që byte të këtij lloji përdoren gjithashtu edhe për disa kategori sportistësh, të tillë si drejtuesit e makinave dhe motorëve, për të lehtësuar tensionet muskulore që krijohen gjatë garës. Prandaj, byte duhet të bëhet "me porosi" për pacientin jo vetëm për nga madhësia dhe forma, por edhe për sa i përket ngurtësisë më të madhe ose më të vogël të materialit (zakonisht polimerët).

Trajtimi i bruksizmit
Ndërhyrjet kuruese konsistojnë, në rastet më serioze, në aplikimin e kurorave ose inlajve të dhëmbëve për të ruajtur integritetin e mbetur të dhëmbit. Sidoqoftë, implanti endosoz nuk përdoret, pasi bruksizmi, nëse nuk ndalet, mund të ketë pasoja negative në suksesin e aplikimit të kunjave. Nuk ka trajtime farmakologjike të çdo lloji: është e vërtetë se ka pasur raporte për rastet kur barnat kundër depresionit kanë ndaluar, ose anasjelltas shkaktuar tendencën për të gërryer dhëmbët, por këto janë raste të izoluara ose numra aq të vegjël sa të na ndihmojnë të nxjerrim konkluzioneve.

Për më shumë informacion:
Winocur E et al. Drugs and bruxism: a critical review. J Orofac Pain. 2003 Spring;17(2):99-111.
Lavigne GJ et al. Neurobiological mechanisms involved in sleep bruxism. Crit Rev Oral Biol Med. 2003;14(1):30-46.
Carlsson GE et al. Predictors of bruxism, other oral parafunctions, and tooth wear over a 20-yearfollow-up period. J Orofac Pain. 2003 Winter;17(1):50-7.