Fluoroza ėshtė njė gjendje e shkaktuar nga depozitimi i tepėrt i fluorit nė smaltin e dhėmbėve. Kjo pamje klinike e veēantė karakterizohet nga prania e lezioneve tė bardha ose tė verdha nė sipėrfaqen e dhėmbit.
Ėshtė njė gjendje e cila shfaqet kryesisht nė popullatėn qė banon nė zona qė kanė njė sasi tė konsiderueshme fluori nė ujin e rubinetit. Gjatė fėmijėrisė, marrja e fluorit ėshtė e vėshtirė tė kontrollohet, sepse pacientėt e vegjėl shpesh gėlltitin pasta dhėmbėsh qė pėrmbajnė fluor.
Dozat e larta tė fluorit mund tė ndikojnė negativisht nė zhvillimin e dhėmbėve, veēanėrisht nė fazat e mineralizimit tė smaltit. Rritja e pranisė sė fluorit nė fakt shkakton njė ulje tė pėrqendrimit tė joneve tė lira tė kalciumit nė proces, duke ndėrhyrė nė proceset e mineralizimit tė matricės.
Pėrveē kėsaj, prania e fluorideve shkakton edhe njė zhvillim tė ndryshuar tė prizmave tė smaltit dhe ėshtė ky ndryshim qė shkakton karakteristikat tipike tė fluorozės. Megjithatė, fluori ėshtė gjithashtu njė element thelbėsor nė parandalimin e lezioneve karioze, pėr sa kohė qė jonet janė tė pranishme nė sasitė e rekomanduara. Fluori, nė fakt, ėshtė nė gjendje tė pėrmirėsojė rezistencėn e indeve dentare ndaj sulmeve acidike dhe demineralizuese tė zgavrės sė gojės dhe pėr kėtė arsye pėrdorimi i kujdesshėm i tij ka rezultuar efektiv nė rimineralizimin e ēdo lezioni karioz.
Karakteristikat e fluorozės dentare mund tė jenė shumė heterogjene: smalt me njolla, lezione kafe ose tė verdha, sipėrfaqe me gropė dhe vija tė holla horizontale mund tė shfaqen nė tė gjitha sipėrfaqet dentare, duke prekur gjithashtu dentinėn.
Literatura raporton disa mėnyra pėr tė vlerėsuar klinikisht fluorozėn dentare. Midis tyre, mė e pėrdorura ėshtė Indeksi i Sipėrfaqes sė Dhėmbit tė Fluorozės (TSIF), i prezantuar nė vitin 1984 dhe nėpėrmjet tė cilės caktohet njė pikė nė tė gjitha sipėrfaqet e elementeve dentare, duke lejuar kėshtu dallimin midis shkallėve tė ndryshme tė vrimės dhe ngjyrosjes.
Janė propozuar strategji tė ndryshme pėr trajtimin e fluorozės, tė cilat varen nga ashpėrsia dhe shtrirja e pamjes klinike. Mė tė shpeshta janė mikro/makroabrasionet, zbardhja e dhėmbėve, restaurimet kompozitore, fasetat ose kurora protetike.
Megjithatė, ėshtė gjithashtu i mundur trajtimi i fluorozės pėrmes infiltrimit tė rrėshirės, njė qasje e cila - sipas studimit tė paraqitur kėtu - ėshtė dėshmuar tė jetė shumė efektive dhe premtuese, si dhe minimalisht invazive.
Tipologjia e kėrkimit dhe modaliteti i analizės
Studimi u krye nė Departamentin e Shkencave Kirurgjike, Pediatrisė dhe Gjinekologjisė tė Universitetit tė Veronės nga prilli 2019 deri nė korrik 2020 dhe u botua nė "Medicina".
U regjistruan tė gjithė pacientėt me lezione fluorotike pa gropė qė prekin sipėrfaqet bukale tė dhėmbėve tė pėrhershėm. Nė vend tė kėsaj, tė gjithė subjektet me zakone alternative tė tė ngrėnit (si veganėt), me ērregullime tė tė ngrėnit ose me terapi me kortikosteroide u pėrjashtuan.
Tė gjitha defektet u trajtuan nga i njėjti operator i trajnuar duke ndjekur udhėzimet e prodhuesit (DMG, Hamburg, Gjermani) duke pėrdorur rrėshirė ICON.
Mė pas u vlerėsuan disa parametra, duke iu dhėnė pacientėve njė pyetėsor pėrmes tė cilit u bė e mundur tė dihej pakėnaqėsia e pacientėve me lezionet e fluorozės, ndjeshmėria e dhėmbėve pas trajtimit, kėnaqėsia me kohėzgjatjen e trajtimit dhe dhimbja e ndjerė gjatė aplikimit tė rrėshirės.
Gjithashtu janė marrė nė konsideratė parametrat e lezioneve, duke vlerėsuar TSIF, madhėsinė e lezioneve (edhe duke bėrė fotografi intraorale dhe mė pas duke pėrdorur njė softuer tė posaēėm pėr matjen) dhe ciklet e nevojshme tė etching.
Parametrat dhe fotografitė u vlerėsuan: para trajtimit (t0), pas trajtimit (t1), ēdo 3 muaj gjatė periudhės sė ndjekjes (t2, t3, t4).
Rezultatet
30 pacientė u regjistruan pėr gjithsej 200 elementė dentarė tė prekur nga fluoroza. Mė pas u kryen analiza tė ndryshme statistikore pėrshkruese pėr tė vlerėsuar tė dhėnat e mbledhura.
Pėr sa i pėrket shkallės sė pakėnaqėsisė estetike, pacientėt raportuan njė pėrmirėsim tė dukshėm nga t0 nė t1 dhe vlerat u pėrmirėsuan mė pas gjatė ndjekjes (t2, t3, t4).
Gjithashtu u vlerėsua shkalla e ndjeshme e indeksit tė ajrit Shiff, e cila tregonte ndjeshmėrinė gjatė trajtimit. Pėr tė gjithė pacientėt kjo vlerė ishte gjithmonė 0, me pėrjashtim tė vetėm tė njė pacienti qė raportoi vlerėn 3 nė tė gjitha ndjekjet pėr shkak tė njė dėmtimi tė komponentit periodontal.
Nėntėmbėdhjetė pacientė nuk raportuan ndjeshmėri pas trajtimit, ndėrsa 11 tė tjerė raportuan ndjeshmėri tė lehtė kalimtare (e cila megjithatė u zhduk brenda 72 orėve). Tė gjithė pacientėt ishin tė kėnaqur me kohėzgjatjen e trajtimit.
Nė lidhje me dhimbjen gjatė trajtimit, megjithatė, 56.7% e pacientėve raportuan se nuk kishin pėrjetuar dhimbje gjatė fazave operative. Gjithashtu, ka pasur njė pėrmirėsim tė dukshėm nė vlerat TSIF, tė cilat pas trajtimit ishin tė barabarta me 0 nė 83% tė rasteve.
Ciklet e nevojshme tė gravurės ishin midis 1 dhe 13, megjithėse prodhuesi kėshilloi qė tė mos tejkalohej pėrdorimi i etchantit pėr tė shmangur lezionet e kavituara tė sipėrfaqes sė smaltit. Megjithatė, ky lloj efekti anėsor nuk u gjet nė studim.
Ciklet e shumta tė gravurės ishin tė nevojshme mbi tė gjitha pėr ata pacientė qė kishin njė TSIF tė lartė: sipas studimit, nė fakt, duket se lezionet mė tė mėdha kėrkojnė njė numėr mė tė madh ciklesh gravurė pėr t'u zgjidhur.
Konkluzionet
Sipas autorėve, teknika e infiltrimit tė rrėshirės duket tė jetė njė opsion i zbatueshėm pėr zgjidhjen e lezioneve tė bardha tė shkaktuara nga fluoroza. Pėr mė tepėr, garanton rezultate tė qėndrueshme me kalimin e kohės nė njė mostėr tė madhe lezionesh.
Autorėt sugjerojnė se studimet e mėtejshme, ndoshta tė kryera me pėrdorimin e njė spektrofotometri, mund tė ēojnė nė mė shumė rezultate tė bazuara nė prova.
Pėr mė shumė informacion:
Zotti F, Albertini L, Tomizioli N, Capocasale G, Albanese M. Resin infiltration in dental fluorosis treatment - 1-year follow-up. Medicina (Kaunas) 2021;57(1):22.