Menaxhimi i kariesit pas radioterapisë për kancerin e kokës dhe qafës

Menaxhimi i kancerit të kokës dhe qafës (HNC) mund të variojë nga rezeksioni kirurgjik, te kimioterapia, te radioterapia (RT), trajtime që mund të çojnë në pasoja të shumta akute dhe kronike.

Ngjarjet e padëshiruara akute orale përfshijnë mukozitin, dhimbjen e gojës, anomalitë e shijes, kserostominë dhe infeksionet orale. Pasojat negative kronike orale përfshijnë hapjen e kufizuar të gojës (trismus), hipofunksionin e pështymës dhe kseerostominë, anomalitë e shijes, prishjen e dhëmbëve, humbjen e dhëmbëve dhe osteoradionekrozën.

Incidenca më e lartë e kariesit dentar pas RT-së te pacientët me HNC rrit rrezikun për ekstraktim të dhëmbëve, gjë që rrit rrezikun edhe për osteonekrozë. Vlerësimi dentar para RT-së dhe trajtimi parandalues për pacientët me HNC konsiderohet qasja më e mirë.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një studim të publikuar në JDR Clinical and Translational Research, autorët kanë vlerësuar ndryshimet 2-vjeçare në shkallën e kariesit dentar pas radioterapisë te pacientët me kancer të kokës dhe qafës dhe testuan faktorët e rrezikut për zhvillimin e mëtejshëm të kariesit.

Karakteristikat e kancerit dhe sëmundjeve dentare, demografia dhe praktikat e shëndetit oral u dokumentuan para dhe 6, 12, 18 dhe 24 muaj pas fillimit të RT-së për 572 pacientë të rritur me HNC.
Pacientët u konsideruan të kualifikuar nëse ishin 18 vjeç ose më shumë, me një diagnozë të HNC-së dhe nëse kishin planifikuar të merrnin RT për trajtimin e kësaj gjendje. Prevalenca e kariesit u mat duke llogaritur dhëmbët e prishur, të humbur ose të mbushur (DMFS).

Lidhja midis ndryshimit në DMFS (dhëmbë të prishur, të humbur dhe të mbushur) dhe faktorëve të rrezikut u vlerësua duke përdorur modele të përziera lineare.

Rezultatet

Mesatarisht, DMFS u rrit nga koha 0 ose fillimi në çdo vizitë vijuese: 6 muaj, +1,11; 12 muaj, +2,47; 18 muaj, +3,43; 24 muaj, +4,29.

Rritja e DMFS-së gjatë ndjekjes ishte dukshëm më e vogël për karakteristikat e mëposhtme të pacientit: marrja ditore e fluorit dhe higjiena ditore orale (larje me furçë dy herë në ditë dhe pastrim me fill dentar), sigurimi i kujdesit dentar dhe niveli më i lartë i edukimit shkollor.

Ndryshimi i DMFSsë nuk u shoqërua ndjeshëm me dozën mesatare ose maksimale të RT-së në parotidet ose rrjedhën e pështymës. Në nëngrupin e pacientëve me hipofunksion të pështymës fillestare (n=164) dhe fluks më të ulët të pështymës, u gjet një lidhje me rritjen e DMFS-së në vizitat pasuese.

Konkluzionet

Nga të dhënat e këtij studimi, të cilat duhet të konfirmohen edhe në punime të tjera të ngjashme, mund të konkludohet se miratimi i masave intensive të higjienës orale, administrimi i fluorit dhe aksesi më i madh në kujdesin dentar mund të kontribuojnë në uljen e barrës së kariesit pas radioterapisë për kancerin e kokës dhe qafës.

Implikimet klinike

Rezultatet e këtij studimi mund të përdoren nga mjekët dhe dentistët kur vendosin se si të minimizojnë komplikimet orale që lidhen me terapinë e kancerit të kokës dhe qafës. Identifikimi i faktorëve të modifikueshëm (për shembull, higjiena orale) dhe përshkrimi i fluorit mund të minimizojë rrezikun e zhvillimit të kariesit.

Për më shumë informacion:

Brennan MT, Treister NS, Sollecito TP, Schmidt BL, Patton LL, Lin A, Elting LS, Helgeson ES, Lalla RV. Dental caries postradiotherapy in head and neck cancer. JDR Clin Trans Res 2023 Jul;8(3):234-43.