International Association for Dental Research (IADR) ėshtė njė grup kėrkuesish akademik ndėrkombėtar qė kanė si mision shėndetin e pėrgjithshėm oral dhe qė operojnė nė partneritet me shoqatat dentare kombėtare, industrinė, universitetet. IADR ka publikuar sė fundmi dy raporte qė theksojnė rolin e sheqernave tė tjeshta si agjentin kryesor kariogjen dhe kritikojnė mendimin se kariesi ėshtė njė patologji multifaktoriale.
Raporti i parė ėshtė i Aubrey Sheiham epidemiolog Britanik qė beson se sheqernat e thjeshta janė pėrcaktuesi kryesor i kariesit ndėrsa faktorėt e tjerė, flora bakteriale sė pari, do tė zhvillonte thjesht njė efekt shoqėrues. Sheqernat e thjeshta, pėr Organizatėn Botėrore tė Shėndetit (OBSh), janė mono ose disakaridet qė i shtohen elementėve nga industria ushqimore, nga kuzhinierėt ose nga vetė konsumatori, pėrveē sheqernave tė mjaltit dhe tė lėngjeve natyrale tė frutave. Nuk bėhet pra, njė dallim midis sheqernave qė i shtohen nga njeriu ushqimeve dhe atyre qė janė tė pranishėm nė natyrė. Midis faktorėve pėrgjegjės pėr kariesin, - shkruan Sheiham, - renditet flora bakteriale, fluksi i pėshtymės, roli i substancave acide. Por tė pėrcaktosh kariesin njė patologji multifaktoriale ėshtė e gabuar sepse pa sheqernat e thjeshta kariesi nuk do tė realizohej.
Tashmė ėshtė e qartė se zinxhiri i fenomenėve qė ēojnė nė lezionin e kariesit fillon nga kėtu. Pėrse ta pėrcaktosh kariesin si njė sėmundje tė transmetueshme dhe infektive, nėse mikroganizmat janė tė gjithėpranishėm nė gojė dhe ėshtė vetėm substrakti i sheqerit qė nxit pastaj rritjen e patogjenėve, palėvizshmėrinė e tyre dhe prodhimin e substancave acide tė nevojshme pėr realizimin e lezionit?
Pėrpiqen qė tė japin pėrgjigje pėr kėtė ēėshtje Beau Meyer, DDS dhe Jessica Y. Lee , studiues nė Universitetin e Karolinės sė Veriut dhe autorėt e raportit "lidhja midis sheqerit, kariesit dentar dhe politikave shėndetėsore" nė tė cilėn mbėshtesin se duhej njė ndryshim nė sjellje, por i vėshtirė pėr t'u ndėrmarrė sepse industria e sheqerit ka njė ndikim tė rėndėsishėm mbi komitetet dhe organizatat ndėrkombėtare.
Disa pėrparime po realizohen, OBSh - ja ka ndryshuar sė fundmi udhėzimet mbi konsumet e sheqernave tė pastėr. Edhe pse shpresohej njė tolerancė zero kanė lėvizur me hapa tė vegjėl nė drejtimin e duhur.
"Ėshtė rekomanduar shumė konsumi i sheqernave tė thjeshta nė ditė mė pak se 10% e raportit energjitik total edhe pse ėshtė e kėshillueshme - vijon deklarata e OBSh - sė - tė mos kalohet 5% e raportit energjitik."
Pėrktheu: Valbona Spahia