Shëndeti periodontal, rënia konjitive dhe demenca

Më shumë se 50 milionë njerëz në mbarë botën vuajnë nga demenca dhe duke qenë se plakja e popullsisë po vjen duke u rritur, prevalenca e demencës mund të trefishohet deri në vitin 2050.

Demenca dhe format më të lehta të rënies konjitive patologjike (MCI) janë kushte dobësuese që rrezikojnë ndjeshëm cilësinë e jetesës së të prekurve dhe imponojnë një barrë të madhe socio-ekonomike për ofruesit dhe sistemet e kujdesit shëndetësor.

Shumë kërkime të literaturës janë fokusuar në identifikimin e faktorëve të rrezikut për demencën dhe rënien konjitive si sëmundjet kardiovaskulare, pirja e duhanit dhe një dietë e pashëndetshme.

Ndër faktorët e shumtë të rrezikut të demencës dhe rënies konjitive mund të përfshijmë edhe shëndetin/gjendjen orale (për shembull, prania e periodontitit, humbja e dhëmbëve, etj.), por të dhënat në literaturë janë ende shumë të kufizuara sa i përket këtij aspekti të fundit.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një përmbledhje të kohëve të fundit, të botuar në Journal of the American Geriatrics Society, autorët analizuan studimet e disponueshme në literaturë duke u fokusuar në lidhjen ndërmjet sëmundjes periodontale dhe rënies konjitive/demencës.

Autorët kryen një kërkim në literaturë duke përdorur pesë baza të dhënash për studime përkatëse, të publikuara në literaturën botërore deri në prill 2022. U analizuan rezultatet e studimeve gjatësore në të cilat shëndeti periodontal u hetua si një predispozicion ndaj rënies konjitive dhe/ose demencës.

U krijuan vlerësime të bashkuara të efekteve të rastësishme dhe u krijuan intervale besimi 95% (raporti i bashkuar i mundësive për rënien konjitive dhe raporti i rrezikut për demencën) për të vlerësuar nëse shëndeti periodontal mund të rrisë rrezikun e rënies konjitive dhe demencës.

Heterogjeniteti ndërmjet studimeve u vlerësua me I2 dhe cilësia e evidencës së disponueshme u vlerësua nëpërmjet kritereve të vlerësimit të cilësisë.

Rezultatet

Nga 2132 studime të hulumtuara mbi rënien konjitive dhe 2023 mbi demencën, 47 studime (24 për rënien konjitive dhe 23 për demencën) u përfshinë në këtë rishikim.

Shëndeti i dobët periodontal (i karakterizuar nga periodontiti, humbja e dhëmbëve, xhepat e thellë periodontal ose humbja e kockave alveolare) u shoqërua si me rënien konjitive (OR=1,23; 1,05-1,44) dhe me demencën (HR=1,21; 1,07-1,38).

Analiza e shtresuar e bazuar në shkallën e humbjes së dhëmbëve tregoi se humbja e pjesshme e dhëmbëve lidhet me rënien konjitive (OR=1.50; 1.02-2.23) dhe humbjen e plotë të dhëmbit me demencën (FC=1.23; 1.05-1.45).

Megjithatë, cilësia e përgjithshme e studimeve ishte e ulët dhe lidhjet ishin të pakta për shkak të shkakësisë së kundërt.

Konkluzionet

Nga të dhënat në këtë rishikim, të cilat duhet të konfirmohen edhe në punime të tjera të ngjashme, mund të konkludohet se shëndeti i dobët periodontal dhe humbja e dhëmbëve duket se rrisin rrezikun e rënies konjtive dhe demencës.

Implikimet klinike

Kufizimet e këtij studimi përfshijnë shqyrtimin e publikimeve vetëm në anglisht; për më tepër, studimet e përfshira në rishikimin e trajtimeve periodontale dhe ashpërsia periodontale nuk u morën parasysh.

Për shkak të ndryshueshmërisë thelbësore të testeve konjitive dhe përcaktimeve të rënies konjitive në studimet e përfshira, nuk ishte e mundur të dalloheshin patologjitë më të rënda/MCI nga llojet e tjera të rënies konjitive (p.sh., të lidhura me moshën) që nuk mund të evoluonin domosdoshmërisht në demencë.

Të dhënat nga ky rishikim sugjerojnë që pacientët "e moshuar" që fillojnë të neglizhojnë gojën e tyre mund të përjetojnë rënie konjitive, kështu që profesionistët e shëndetit oral janë në një pozicion të mirë për të monitoruar dhe për të ndërhyrë menjëherë në ndryshimet në shëndetin periodontal dhe oral dhe për t'i interpretuar ato si një kambanë alarmi për shfaqjen e mundshme të patologjive konjitive.

Megjithatë, kujdesi shëndetësor dentar duhet të jetë i qëndrueshëm me kalimin e kohës dhe duhet të ofrohet mbështetje adekuate e shëndetit oral në mjedisin shtëpiak kur identifikohet përkeqësimi i vetë-kujdesit.

Për më shumë informacion:

Sam Asher, Ruth Stephen, Päivi Mäntylä, Anna Liisa Suominen, Alina Solomon. Periodontal health, cognitive decline, and dementia: a systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. J Am Geriatr Soc 2022 Sep;70(9):2695-709.